check_box zoom_in zoom_out
SDS VD D 1 4-1

Les sources du droit suisse, XIXe partie : Les sources du droit du canton de Vaud, D. Répression de la sorcellerie en Pays de Vaud (XVe–XVIIe siècles), Tome 1 : le registre Ac 29 des ACV, par Pau Castell Granados, Gwendolin Ortega et Martine Ostorero

Citation : SDS VD D 1 4-1

Licence : CC BY-NC-SA

Procès de sorcellerie intenté contre Pierre Munier, de Corsier-sur-Vevey

1448 mars 17 – 23. Hôpital Marie-Madeleine du Mont-Joux ; Château de La Tour-de-Peilz

Pierre Munier, de Corsier, est dénoncé comme complice au cours du procès de Catherine Quicquat, durant la séance du 17 mars 1448. Ce même jour, Pierre se présente spontanément devant l’inquisiteur Pierre d’Aulnay, à l’hôpital du Mont-Joux, accompagné d’un notaire et du curé de l’église paroissiale de Corsier. Le suspect déclare avoir été introduit dans la secte hérétique par Jaquet Durier et Antoine Bron, déjà brûlés, et il est ensuite interrogé par l’inquisiteur. Compte tenu des variations dans ses réponses et des indices obtenus contre lui obtenus dans d’autres procès, le procureur de la foi, Pierre Rondinel, demande de l’emprisonner. Amené à la chapelle de l’hôpital, Pierre reçoit trois monitions canoniques et il poursuit sa confession volontaire. Étant donné ses variations et rétractations, il est finalement libéré sous caution et cité à comparaitre le lendemain au château de La Tour-de-Peilz. Le 18 mars 1448, Pierre se présente devant l’inquisiteur Pierre d’Aulnay et le vicaire épiscopal Léopard de Bosco, qui ordonnent au châtelain de l’arrêter et lui accordent un délai pour réfléchir. Le 19 mars, Pierre Munier comparait spontanément devant la cour et il passe aux aveux ; il les ratifie le lendemain, et en appelle à la miséricorde de l’Église. Finalement, le 23 mars le procès est clos par l’inquisiteur, qui assigne les parties à trois heures de l’après-midi pour la publication de la sentence. Pierre Munier est jugé hérétique pénitent, et après avoir abjuré « l’hérésie des vaudois modernes », il est absous à condition de faire la pénitence imposée, ou autrement d’être puni comme hérétique impénitent et obstiné.

Les procès de Jaquet Durier (SDS-VD-D_1-2-1 : ACV, Ac 29, p. 5–28), de Catherine Quicquat (SDS VD D 1 3-1 : ACV, Ac 29, p. 29–43), de Pierre Munier (SDS VD D 1 4-1 : ACV, Ac 29, p. 44–55), de Pierre Chavaz (SDS VD D 1 5-1 : ACV, Ac 29, p. 56–71) et de Pierre Antoine (SDS VD D 1 6-1 : ACV, Ac 29, p. 104–119) ont été intentés entre 1448 et 1449. Ils sont les témoins d’une vaste chasse aux sorciers menée sur la Riviera lémanique et dans le Nord vaudois au milieu du XVe siècle.

Le procès de Pierre Munier occupe les pages 44 à 55 du registre Ac 29. Il a été consigné dans un cahier qui compte six folios utilisés chacun des deux côtés. L’intitulé de la pièce est écrit sur la page de garde ainsi que sur le dos du cahier, lequel contient aussi une annotation qui atteste l’extraction des noms des complices. Les actes ont été rédigés par le notaire Claude Burritaz, qui est aussi l’auteur des annotations marginales. Ce même notaire authentifie les différentes parties du procès tenu au château de La Tour-de-Peilz à l’aide de son signet, y compris la sentence finale (p. 53–55).

Texte édité

[Note d’archives dans la marge de gauche par une main du XXe siècle :] 1448 mars 17Date : 17.03.1448

aProcessus Petri MuneriiPersonne : de ViviacoLieu :

17 mars 1448

bAnno Domini millesimo quatercentesimo quadragesimo octavo a nativitate Domini sumpto die vero decima septima mensis marciiDate : 17.03.1448 in domo hospitalis pauperum Beate Marie MagdalenesAinsi Montis JovisLieu d’origine : 1 de ViviacoLieu : 2 in stupa predicte domus, Petrus MugnerPersonne : parrochie de CorsieLieu : Lausannensis diocesisLieu : non vocatusCorrection à la hauteur de la ligne, remplace : deceptusc, non citatus, non cohactus, sed sua spontanea voluntate accessit ad presenciam venerabilis det religiosi viri fratris Petri de AlnetoPersonne : ordinis PredicatorumOrganisation : heretice pravitatis inquisitorisTerme : in civitatibus LausannensiLieu : et GebennensiLieu : et quibusdam aliis civitatibus et locis a sancta Sede apostolica specialiter deputati, presentibus ibidem venerabili et discreto viro domino Aymone de FontePersonne : curatoTerme : ecclesie parrochialis de CorsieLieu : 3, et discreto viro Vuillelmo de GerdiliPersonne : notario de CorsieLieu : , et fratre Petro RondinelliPersonne : ordinis Predicatorum conventus LausannensisOrganisation : et me notario infrascripto.
Et, genibus flexis, dixit, deposuit et sponte confessus est se fuisse et esse de sectaTerme : hereticorumTerme : de qua fuerunt e–Prima confessioNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–e Jaquetus Durier alias CostumeriiPersonne : parrochie de BlonayLieu : et Anthonius BronPersonne : quondam predicte parrochie nuper igne crematorum pro crimine heresisTerme : 4.
Qua confessione sic facta, prestitit ipse Petrus MugneriiPersonne : juramentum super sanctis Dei euvangeliis in manibus [p. 45]Saut de pageprefati domini inquisitoris de veritate dicenda et falsitate evitanda. Post quod juramentum, multis interrogatoriis sibi factis, dixit quod predicti duo ipsum posuerunt in secta, et antequam de loco f–VariacioNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–fpredicto recederent, ipse PetrusPersonne : dedit animam suam diaboloTerme : , casu quo unquam fuisset in secta5.
Quibus dictis et auditis prefatus frater Petrus RondinelliPersonne : procurator fideiTerme : requisivit ipsum Petrum MugneriiPersonne : detineri, actenta ipsius variacione, allegans quedam alia gravia testimonia contra eumdemAinsi Petrum MugnerPersonne : , de quibus affirmavit constare per quosdam alios processus hereticorumAjout à la hauteur de la ligne par une autre maing.
Quiquidem Petrus MugnerPersonne : deductus per prefatum dominum inquisitorem ad capellam dicti hospitalisLieu : in presencia quorum supra necnon venerabilis viri domini Petri de CrosaPersonne : presbiteriTerme : et Francisci CrachotPersonne : de ViviacoLieu : fuit per prefatum dominum inquisitorem admonitusTerme : caritative per passionem domini nostri Jhesu ChristiPersonne : , ut omnem veritatem vellet confiteri et recognoscere, promittentes eidem graciam sancte matris Ecclesie si sponte et h–cum festinCorrigé de : confestim–h puram et meram veritatem vellet recognoscere.
Qui predictus Petrus MugnerPersonne : , genibus flexis ante altare capelle predicte, juratoque prius super canone veritatem i–Secunda confessioNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–i recognoscere, dixit et sponte confessus est ultra premissa se fuisse cum prenominatorumCorrigé de : prenominatisj [p. 46]Saut de pagead sinagogamTerme : in tribus locis, videlicet supra montem de CorsieLieu : en prato rotumdo prima vice, iterum in domo recluse juxta pontem ViviaciLieu : , et in tercia vice versus Sanctum MartinumLieu : ViviaciLieu : in societateTerme : predictorum hereticorum.
Post que confessata predictus Petrus MugnerPersonne : fuit iterum caritative admonitusTerme : , ut per passionem domini nostri Jhesu ChristiPersonne : ante terciam monicionemTerme : veritatem de culpis et perpetratis suis de crimine heresis vellet recognoscere, presentando eidem gratiam sancte matris Ecclesie, cum intimacione eidem Petro MugnerPersonne : facta quod nisi ante terciam monicionem suum reatum recognoverit, prout volunt canonice sanciones, quem terminum sibi pro tempore gratie idem dominus inquisitor assignavit ; si predicta pretereat, contra et adversus eumdem Petrum MugneriiPersonne : juxta iuris rigorem procedetur.

18 mars 1448

Ipso vero Petro MugnerPersonne : a predictis vacilando et k–Secunda variacioNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–k confessata retractante, predictus frater Petrus RondinelliPersonne : l–procurator fidei procurator fideiCorrigé de : procurator fidei–l instanter requisivit in favorem fidei predictum Petrum MugnerPersonne : premissis actentis detineri. Et tunc premissis auditis, prefatus dominus inquisitor eidem PetroPersonne : districte et sub pena confessatiCorrigé de : m criminis jam confessati necnon et mille librarum lausannensiumUnité monétaire : 1000 livres Laus., pro medietate elemosine reverendi in ChristoPersonne : patris et domini nostri domini Georgii de [p. 47]Saut de pageSaluciisPersonne : Dei et apostolice Sedis gratia LausannensisOrganisation : episcopiTerme : et comitisTerme : applicandarum, et pro alia medietate officio inquisicionis fidei apostolice, [petivit]Omission, complété(e) par analogien quatenus indilate et evestigio se representaret apud castrum Turris de PeilLieu d’origine : coram eodem domino inquisitore super premissis responsurum.
Quibus peractis, predictus Petrus MugnerPersonne : , premissis consentiendo et consensum prebendo, petivit et requisivit quatenus ipse dominus inquisitor eidem PetroPersonne : terminum ad se plenius avisandum super premissis et se representandum ubi supra o dilacione sub penis predictis usque ad diem crastinam et usque ad horam meridianam seu duodecimamPériode : à midiDate : 19.03.1448 concedere dignaretur sub caucione idonea sub pena predicta per eum prestanda.
Quiquidem prefatus dominus inquisitor cupiens cum eodem Petro MugnerPersonne : pie, misericorditer, begnineCorrigé de : benignep et caritative procedere, recepta prius caucione idonea juratoria et sub pena predicta a dicto PetroPersonne : , ad sancta Dei euvangelia in manibus ipsius domini inquisitoris manualiter tacta et sub obligacione omnium et singulorum bonorum suorum quorumcumque mobilium et immobilium presencium et futurorum quorumcumque, ipso PetroPersonne : in libertate constituto de se representando personaliter coram prefato domino inquisitore infra castrum Turris de PeilLieu : hora suprascriptaPériode : à midi nec inde recedendo absque ipsius licencia. Honorabiles viri ibidem astantes, videlicet dompnus [p. 48]Saut de pageAymo de FontePersonne : curatus de CorsierLieu : , Vuillelmus de GerdiliPersonne : castellanusTerme : dicti loci de CorsieOrganisation : pro domino nostro LausannensiOrganisation : episcopo et comite, Franciscus CrachozPersonne : et Johannes PerrinPersonne : ad preces et requisiciones dicti Petri MugnerPersonne : se fidejussores et principales in premisso debito et sub pena predicta precibus dicti PetriPersonne : per ipsos et eorum quemlibet commutenda se constituerunt, bona sua quecumque obligando, de representando dictum PetrumPersonne : ubi supra, quibuscumque juribus, deffensionibus, renunciacionibus, cavillacionibusCorrection au-dessus de la ligne, remplace : cavillationumq, cautelis et aliis renunciando et se et quemlibet ipsorum submictendo expresse juridictioni, cohercioni curiarum prefati domini nostri LausannensisOrganisation : episcopi et comitis et dicti domini inquisitoris pro premissis ut supra promissis, etcAbréviation.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, presentibus ibidem prefato venerabili viro domino Petro de CrosaPersonne : presbitero, Johanne de BerchierPersonne : clericoTerme : , Petro CerractiPersonne : domicelloTerme : et Johanne HugoniniPersonne : hospiteCorrection par-dessus, remplace : hospitesr testibus ad premissa vocatis et rogatis.

18 mars 1448, plus tard

Anno quo supra die vero decima octava eiusdem mensis hora circiter undecima ante meridiemPériode : le matinDate : 18.03.1448, existentibus in predicto castro Turris de PeilLieu d’origine : predicto domino inquisitore atque venerabili et egregio viro domino Leopardo de BoscoPersonne : vicarioTerme : in hac parte reverendi in ChristoPersonne : patris et domini nostri domini GeorgiiPersonne : Dei et apostolice Sedis gracia LausannensisOrganisation : episcopi et comitis pro certis negociis fidei accessit predictus Petrus MugneriiPersonne : inquisitus [p. 49]Saut de pagecum predictis suis fidejussoribus, exhibens semetipsum ipsique fidejussores ipsum restituentes juxta et secundum promissionem atque obligacionem s suprascriptas petentesque a penis et obligacionibus suprascriptis relaxari, ipsisque fidejussoribus per prefatos dominos inquisitores relaxatis a predictis fidejussonibus et obligationibus, statuerunt et ordinaverunt predictum Petrum MugneriPersonne : personaliter in eodem castro detineri tanquam in carceribus inquisicionalibus, apostolicis et ordinariis, in manu et custodia Petri RosPersonne : castellaniTerme : predicti loci Turris de PeilOrganisation : , quantum fuerit de beneplacito ipsorum dominorum judicum.
Quo detento, predicti domini judices pro certis aliis negociis fidei occupati inde recesserunt redieruntque hora vesperorumPériode : le soir ad predictum PetrumPersonne : inquisitum ipsumque caritative et in virtute passionis ChristiPersonne : admonuerunt, ut puram et meram veritatem super commissis per eumdem in crimine heresis sponte et confestin vellet recognoscere. Qui PetrusPersonne : delatus humiliter rogavit et supplicavit sibi per prefatos dominos inquisitores terminum dari usque in crastinum ad se avisandum promittens omnem veritatem se dicturum. Quam diem predicti domini inquisitores eidem concedentes, ipsum iterum caritative admonuerunt, ut se bene de per eum perpetratis avisaret.

19 mars 1448

Die igitur decima nona mensis marciiDate : 19.03.1448, vigore assignacionis suprascripte comparuit predictus AnthoniusCorrigé de : PetrusPersonne : t inquisitus coram prefatis dominis inquisitoribus hora vesperorumPériode : le soir in camera superiori juxta magnam aulam predicti castri, presentibus ibidem nobili viro Andrea de BlonaPersonne : , magistro Johanne de UlmoPersonne : in u–artibus magistroAjout dans la marge de gauche–u, Vuillelmo de GerdiliPersonne : et fratreCorrection par-dessus, remplace : patrev Petro RondinelliPersonne : ordinis Predicatorum conventus LausannensisOrganisation : .
Ipse siquidem Petrus MugnerPersonne : inquisitus sua spontanea voluntate et cum magna contricione cordisTerme : , genibus flexis, dixit et sponte confessus est, a nemine interrogatus, [p. 50]Saut de pageprout sequitur. Et primo dixit et sponte confitetur quod a tribus annis et citra Jaquetus DurierPersonne : quondam duxit eum ad quendam locum versus pratum rotundum ibique reperit demonemTerme :  ; cui demoni genibus flexis fecit homagiumTerme : et reverenciam, et in signum veri homagii dedit ei unam capram quam diabolus arripiut ante domum ipsius ubi ipse w PetrusPersonne : delatus eam dimiserat, negavitque ibidem Deum omnipotentem et que Dei sunt.
Interrogatus qualiter vocabatur predictus diabolus, dixit quod SaratPersonne : 6, dicens ulterius et sponte confitens quod una alia vice fuit in sinagoga cum hereticis in domo recluse juxta pontem ViviaciLieu : ubi fecerunt homagium prout supra ; et fecerunt timorem ancille predicte recluse, ita quod ipsa recedente et intrante domum magistre sue, ipsi cum quodam turbine recludentes portam postequamAinsi predicte ancille, remanxit vestis predicte ancille interclusa inter portam ligneam et loz batenChangement de langue : français ; dicens ulterius quod ipse delatus fuit in quadam secta usque Sanctum MartinumLieu : prout jam dixit ; dicens premissa esse vera sub periculo anime sue et per vim sui prestiti juramenti ad sancta Dei euvangelia per ipsum in manibus prefati domini inquisitoris x manualiter tacta, protestans quod si de pluribus aliis per eum commissis possit recordari, illa libenti et contricto animo die crastina recognoscet et confitebitur, petens et requirens humiliter gratiam sancte matris Ecclesie sibi concedi et penitentiam injungi salutarem. Quam diem prefati domini judices assignaverunt ad amplius procedendum in presenti causa prout juris fuerit et rationis.
Acta fuerunt hec loco, die, hora et presentibus quibus supra et me notario subscripto.

[Signature :] Glaudius Burritaz Personne : Seing/signe notarial

[p. 51]Saut de page

20 mars 1448

Anno quo supra, die vicesima mensis marciiDate : 20.03.1448 in castro y–et etCorrigé de : et–y loco predictis, predictus Petrus MugneriiPersonne : fuit adductus coram prefatis dominis inquisitore et vicario, solitusCorrigé de : solutusz et liber omni vinculo, et interrogatus per eosdem dominos judices an illa que eriCorrigé de : ieriaa confessus fuerat essent vera. Qui dixit et respondit sub vi juramenti jam prestiti omnia illa que prius confessus fuit fuisse et esse vera, dicens et affirmans prout supra se trina vice fuisse in secta hereticorum et ibidem demonem adorasseTerme : , dedisse et homagiasse, prout superius habetur, adensCorrigé de : addensab ultra preconfessata quod ipse diabolus magister sinagoge erat in specie unius cati nigri, quando ipsum adoravit.
Et dixit ulterius quod in secunda sinagoga, cui interfuit, que fuit celebrata in domo reclusorii predicti, vidit per predictum Jaquetum CostumeriiPersonne : et alios secum assistentes ac dequoquere quandam carnem in domo sua quam dicebant esse unius pueri ; de qua carne dixit se non comedisse cum esset novus et hoc aborreret.
Interrogatus amplius si aliquis eum induxit ad dicendum predictam seu agnegandum veritatem sive ad aliqua confitendum fuerat inductus, qui PetrusPersonne : dixit sub periculo et dampnacione anime sue illa que de suis peccatis et criminibus confessus est ex sola contricione et intencione redeundi ad Deum, confessus fuit sicut et de presenti confitetur ; unde genibus flexis et manibus junctis ante pectus etCorrigé de : ad petivit humiliter a predictis suis criminibus perpetratis in facto heresisTerme : predicte beneficium absolucionisTerme : et penitenciam sibi injungi salutarem, offerens [p. 52]Saut de pagese ad eam implendam bono corde paratum, se offerens ad renunciandum et abjurandum omnem heresim tam preteritam, [quam]Omission, complété(e) par analogieae presentem et futuram.
Acta fuerunt hec anno, die, horaDate : 20.03.1448 et loco predictis, presentibus ibidem venerabilibus viris dominis Girardo AlbiPersonne : et Petro de CultilliaPersonne : jurisperitisTerme : et magistro Johanne de UlmoPersonne : in artibus licenciato, discretis viris Petro Ros alias de EschiensPersonne : castellano predicti loci, Vuillelmo de GerdiliPersonne : , fratre Petro RondinelliPersonne : ordinis PredicatorumOrganisation : et me notario infrascripto.

[Signature :] Glaudius BurritazPersonne :
Seing/signe notarial

23 mars 1448

Anno quo supra et loco predicto die vero vicesima tercia mensis predicti af–hora primeAjout dans la marge de droite par une autre main avec un signe d’insertion–afPériode : le matinDate : 23.03.1448, comparuerunt judicialiter partes predicte coram prefato domino inquisitore, renuntientesCorrigé de : renunciantesag et concludi petentes in presenti causa atque jus dici et sententiam diffinitivam proferri ; conclusoque in presenti causa et renunciato ut supra, assignavit dominus inquisitor predictus partibus predictis diem predictam hora terciarumPériode : le matin ad diffinendum jus dicendum et sententiam proferendum, presentibus ibidem venerabili viro magistro Johanne de UlmoPersonne : in artibus magistro, Petro ah RosPersonne : castellano ViviaciOrganisation : , Johanne de BerchierPersonne : et Johanne ai ChevallierPersonne : testibus ibidem astantibus. Datum ut supra.

Eodem die, hora predicta terciarumPériode : le matinDate : 23.03.1448, in platea communi ante portam castri predicti, comparentibus predictis partibus assignatis coram prefatis dominis inquisitore et vicario, petentibus jus et sententiam diffinitivam proferri, ipsi domini judices suam sententiam diffinitivam protulerunt in hunc modum qui sequitur : In nomine etcAbréviation.
Presentibus ibidem venerabilibus aj–viris virisCorrigé de : viris–aj dominis Girardo AlbiPersonne : , Johanne ProbiPersonne : , Petro de CultilliaPersonne : in legibus licentiato, Petro RosPersonne : castellano, Anthonius BonedieiPersonne : , VuillelmoPersonne : et Humberto de GerdiliPersonne : , Johanne BrunetiPersonne : , Johanne de BerchierPersonne : et magistro Johanne de UlmoPersonne : , testibus ad premissa astantibus, et me notario subscripto.

[p. 53]Saut de page

In nomine Domini amen7. QuiaChangement de police nos frater Petrus de AlnetoPersonne : ordinis PredicatorumCorrection par-dessus, remplace : [p]redicatorumakOrganisation : heretice pravitatis inquisitor in civitatibus LausannensiLieu : , GebennensiLieu : et quibusdam aliis civitatibus et locis a sancta Sede apostolica specialiter deputatus, et Leopardus de BoscoPersonne : vicarius in hac parte reverendi in ChristoPersonne : patris et domini nostri domini Georgii de SaluciisPersonne : Dei et apostolice Sedis gratia LausannensisOrganisation : episcopi et comitis, per inquisicionem solertamCorrigé de : solertemal in et super facto heresis dampnatissime contra nonnullos notatos et suspectos de ipso crimine heresis, specialiter per processum per nos tam conjunctin quam divisin, contra te, Petrum MugnerPersonne : molendinatorem parrochie Sancti MauriciiLieu : de CorsieLieu : 8 Lausannensis diocesisLieu : , invenimus, comperimus et ex ipso tuo processu nobis clarissime constat te dictum PetrumPersonne : multa nefandaTerme : et orribilia commisisse in facto dampnatissime heresis contra sacrosanctam fidem catholicam et nostram matrem Ecclesiam, videlicet Deum omnipotentem et omnia que Dei sunt agnegando, fidelitatem et homagium diabolo humane nature inimicoAjout dans la marge de droite par une autre main avec un signe d’insertionam faciendo atque eidem in signum viriCorrigé de : verian homagii et fidelitatis quoddam animal brutum videlicet unam capram eidem donando atque multa alia committendo que in tuo processu lacius continentur, que etiam ore tuo proprio sponte etAjout entre les lignesao cumfestin ante terciam monicionem recognovisti.
Propterea adjunctis nobiscum ad hec laudabilius exequenda pluribus notabilibus viris tam ecclesiasticis quam secularibus in jure divino et canonico expertis de quorum consilio et assensu ad nostram sententiam diffinitivamTerme : procedimus prout sequitur :
Dessin à la plume† ChristiPersonne : nomine invocato a quo omne rectum procedit judicium, non declinantes adCorrigé de : aap dextris neque a sinistris, sed equo libramine procedentes, Deum et sacram scripturam pre occulis habentes, ut de vultu Dei nostrum prodeat judicium et occuli nostri videant equitatem, pro tribunali sedentes, per hanc nostram diffinitivam sententiam decernimus, pronunciamus et declaramus te dictum Petrum MugnerPersonne : fuisse hereticum, penitentem autem et reversum de heresi ad gremium sancte matris Ecclesie, si tamen de corde puro et consciencia non ficta redeas ad ipsum gremium aq [p. 54]Saut de pagesancte matris Ecclesie, ar–prout per signa exteriora pretendisAjout entre les lignes par une autre main–ar, et omnem heresim judicialiter in nostris manibus abjuraveris, ad quod faciendum te adjudicamus per hanc nostram sententiam diffinitivam.
Qua sententia ut premictitur lata, predictus Petrus MugnerPersonne : , genibus flexis coram prefatis dominis judicibus, ambabus manibus super sanctis Dei euvangeliis positis, omnem heresim abjuravit, prout sequitur :
Ego Petrus MugnerPersonne : quondam deceptus atque lapsus in heresim, abjuro omnem heresim extollentem se adversus et contra honorem divine magestatis et sancte fidei catholice atque sancte matris Ecclesie, specialiter heresim illorum hereticorum modernorum ValdensiumTerme : in quorum numero fueram dampnabiliter agregatus et promitto Deo as omnipotenti et vobis dominis judicibus inquisitori et vicario suprascriptis et hic presencialiter pro tribunali sedentibus quod a modo in antea ero bonus et fidelis catholicus, sustinendo veros fideles et persequendo hereticos posse meo atque eorundem fugiam consorcia, petens humiliter de premissis beneficium absolucionis et penitentiam salutarem.

Et nos prefati inquisitor et vicarius, attendentes quod nostra sancta mater Ecclesia nulli claudit gremium redeunti, auctortatibusCorrigé de : auctoritatibusat apostolica et ordinaria au–quibus fungimurAjout dans la marge de droite–au, teAjout dans la marge de gaucheavaw dictum Petrum MugnerPersonne : absolvimus a reatu predicte heresis et restituimus te catholice unitati et participacioni sacramentorum Ecclesie, injungentes preterea et loco penitencie salutaris imponentes, ut die secunda sollempnitatis PaschalisTerme : Date : des fêtes sans date fixe instantis, remoto capucio et zona soluta, tenens duas candelas cereas ascensas ponderantes duas libras, ascedasCorrigé de : ascendasax horam offertorii ad ecclesiam tuam parrochialem Sancti MauriciiLieu : de CorsiacoLieu : atque predictas candelas deportes usque ad angulum altarius illasque genibus flexis offeras manus sacerdotis, quodque per annum integrum tenearis ministrare oleum neccessarium ad unam lampandemCorrigé de : lampademay die ac nocte [p. 55]Saut de pageardentem ante conspectum corporis ChristiTerme : , incipiendo a data presencium.
Item magis, per annum integrum az gegunabis omnibus diebus venerinisAinsiPériode : vendredi, atque toto tempore vite tue abstinebis in diebus mercuriiPériode : mercredi ab omni esu carnium quorumquumqueCorrigé de : quorumcumqueba ; et qualibet septimana hinc ad septem ebdomadas inmediate sequentes reficias in domo tua tres pauperes cum pane et vino et pidancieTerme : condecenti, et hoc in die lunePériode : lundi, si commode fieri possit, sinautem prima die opportuna ipsius septimane.
Item et quod visitare personaliter tenearis limina et ecclesiam Beati JacobiLieu : de GaliciaLieu : et Beate MarieLieu : de PodioLieu : , de quibus peregrenacionibus per te factis nos certifficare tenearis per litteras testimoniales dominorum rectorum earundem ecclesiarum.
Que omnia et singula suprascripta rigorem juris mictigantes atque graciose tecum agentes, injungimus et imponimus loco penitencie salutaris ad implenda et perficienda sub pena hereticis impenitentibus et obstinatis debita.
Quas sententiam et penitentiam ipse Petrus MugnerPersonne : approbavit tanquam justas et equas submisitque se et promisit omnia se ad impleturum bona fide et sub pena suprascripta.
Data, lata et lecta fuit presens sententia hora, die, loco et presentibus quibus supra, fecitque juramentum bb ipse PetrusPersonne : prout in eadem sententia continetur, et me notario subscripto.

[Signature :] Glaudius BurritazPersonne : Seing/signe notarial

bcProcessus Petri MugneriiPersonne :

bd–Extracta sunt nomina accusatorum retroscriptorum.Ajout en bas de page–bd

Annotations

  1. Changement de main : main secondaire (B).
  2. Changement de main : main principale (A).
  3. Correction à la hauteur de la ligne, remplace : deceptus.
  4. Suppression par biffage : viri.
  5. Note dans la marge de gauche par main secondaire (B).
  6. Note dans la marge de gauche par main secondaire (B).
  7. Ajout à la hauteur de la ligne par une autre main.
  8. Corrigé de : confestim.
  9. Note dans la marge de gauche par main secondaire (B).
  10. Corrigé de : prenominatis.
  11. Note dans la marge de gauche par main secondaire (B).
  12. Corrigé de : procurator fidei.
  13. Corrigé de : .
  14. Omission, complété(e) par analogie.
  15. Suppression par biffage : s[ub].
  16. Corrigé de : benigne.
  17. Correction au-dessus de la ligne, remplace : cavillationum.
  18. Correction par-dessus, remplace : hospites.
  19. Suppression par biffage : in[frascriptas].
  20. Corrigé de : PetrusPersonne : .
  21. Ajout dans la marge de gauche.
  22. Correction par-dessus, remplace : patre.
  23. Suppression par biffage : Jaq[uetus].
  24. Suppression par biffage : facta.
  25. Corrigé de : et.
  26. Corrigé de : solutus.
  27. Corrigé de : ieri.
  28. Corrigé de : addens.
  29. Suppression par biffage : de.
  30. Corrigé de : .
  31. Omission, complété(e) par analogie.
  32. Ajout dans la marge de droite par une autre main avec un signe d’insertion.
  33. Corrigé de : renunciantes.
  34. Suppression par biffage : de.
  35. Suppression par biffage : de.
  36. Corrigé de : viris.
  37. Correction par-dessus, remplace : [p]redicatorum.
  38. Corrigé de : solertem.
  39. Ajout dans la marge de droite par une autre main avec un signe d’insertion.
  40. Corrigé de : veri.
  41. Ajout entre les lignes.
  42. Corrigé de : a.
  43. Suppression par biffage : sancte matris.
  44. Ajout entre les lignes par une autre main.
  45. Suppression par biffage : omnip[otenti].
  46. Corrigé de : auctoritatibus.
  47. Ajout dans la marge de droite.
  48. Ajout dans la marge de gauche.
  49. Suppression par biffage : qui.
  50. Corrigé de : ascendas.
  51. Corrigé de : lampadem.
  52. Suppression par biffage : jegu[nabis].
  53. Corrigé de : quorumcumque.
  54. Suppression par biffage : pro[ut].
  55. Changement de main : main secondaire (B).
  56. Ajout en bas de page.
  1. L’Hôpital Marie-Madeleine du Mont-JouxLieu : , situé alors en dehors de la ville, à proximité du pont de VeveyLieu : , est le plus ancien hôpital de VeveyLieu : (XIIIe siècle). Le vocable Marie-Madeleine provient de la chapelle qui en dépend (De Montet 1884, p. 81–84). Quant aux raisons qui amènent Pierre MunierPersonne : à se rendre en ce lieu, voir Ostorero 1995, p. 119–120.
  2. Pierre MunierPersonne : était meunier du moulin de la paroisse de CorsierLieu : , qui appartenait en partie à l’hôpital du Mont-JouxLieu : . Il est donc possible que ce lieu serve de terrain de rencontre informel entre lui et l’inquisition (Ostorero et al. 1999, p. 120).
  3. L’église paroissiale de CorsierLieu : est placée sous le vocable de saint Maurice (Mottaz 1982, t. 1, p. 530).
  4. Voir le procès de Jaquet DurierPersonne : . Par cette mention, nous apprenons qu’Antoine BronPersonne : , dénoncé comme complice dans les deux procès précédents, vient d’être brûlé comme hérétique.
  5. Le sens de ces derniers mots demeure obscur : s’agit-il d’un pacte préalable avec le diable ?
  6. Ce nom attribué au diable surprend, puisque ce mot est employé pour désigner un cri prononcé par le démon dans le procès de Jaquet Durier (SDS VD D 1 3-1 : ACV, Ac 29, p. 14 et Ostorero 1995, p. 207, n. 21). Il s’agit donc probablement d’une confusion de la part de l’inquisiteur, du greffier ou de l’accusé.
  7. Commence ici l’une des rares sentences conservées dans le registre Ac 29, avec formule d’abjuration.
  8. Le moulin de CorsierLieu : appartient pour les deux tiers à l’hôpital du Mont-Joux,Lieu : et pour le tiers restrant à l’hôpital Neuf du Vieux-MazelLieu : depuis 1336Date : 1336 (De Montet 1884, p. 83 et p. 75, doc. 84–85 et Ostorero 1995, p. 119–120).