check_box_outline_blank zoom_in zoom_out
SDS VD D 1 4-1

Les sources du droit suisse, XIXe partie : Les sources du droit du canton de Vaud, D. Répression de la sorcellerie en Pays de Vaud (XVe–XVIIe siècles), Tome 1 : le registre Ac 29 des ACV, par Pau Castell Granados, Gwendolin Ortega et Martine Ostorero

Citation : SDS VD D 1 4-1

Licence : CC BY-NC-SA

Procès de sorcellerie intenté contre Pierre Munier, de Corsier-sur-Vevey

1448 mars 17 – 23. Hôpital Marie-Madeleine du Mont-Joux ; Château de La Tour-de-Peilz

Pierre Munier, de Corsier, est dénoncé comme complice au cours du procès de Catherine Quicquat, durant la séance du 17 mars 1448. Ce même jour, Pierre se présente spontanément devant l’inquisiteur Pierre d’Aulnay, à l’hôpital du Mont-Joux, accompagné d’un notaire et du curé de l’église paroissiale de Corsier. Le suspect déclare avoir été introduit dans la secte hérétique par Jaquet Durier et Antoine Bron, déjà brûlés, et il est ensuite interrogé par l’inquisiteur. Compte tenu des variations dans ses réponses et des indices obtenus contre lui obtenus dans d’autres procès, le procureur de la foi, Pierre Rondinel, demande de l’emprisonner. Amené à la chapelle de l’hôpital, Pierre reçoit trois monitions canoniques et il poursuit sa confession volontaire. Étant donné ses variations et rétractations, il est finalement libéré sous caution et cité à comparaitre le lendemain au château de La Tour-de-Peilz. Le 18 mars 1448, Pierre se présente devant l’inquisiteur Pierre d’Aulnay et le vicaire épiscopal Léopard de Bosco, qui ordonnent au châtelain de l’arrêter et lui accordent un délai pour réfléchir. Le 19 mars, Pierre Munier comparait spontanément devant la cour et il passe aux aveux ; il les ratifie le lendemain, et en appelle à la miséricorde de l’Église. Finalement, le 23 mars le procès est clos par l’inquisiteur, qui assigne les parties à trois heures de l’après-midi pour la publication de la sentence. Pierre Munier est jugé hérétique pénitent, et après avoir abjuré « l’hérésie des vaudois modernes », il est absous à condition de faire la pénitence imposée, ou autrement d’être puni comme hérétique impénitent et obstiné.

Les procès de Jaquet Durier (SDS-VD-D_1-2-1 : ACV, Ac 29, p. 5–28), de Catherine Quicquat (SDS VD D 1 3-1 : ACV, Ac 29, p. 29–43), de Pierre Munier (SDS VD D 1 4-1 : ACV, Ac 29, p. 44–55), de Pierre Chavaz (SDS VD D 1 5-1 : ACV, Ac 29, p. 56–71) et de Pierre Antoine (SDS VD D 1 6-1 : ACV, Ac 29, p. 104–119) ont été intentés entre 1448 et 1449. Ils sont les témoins d’une vaste chasse aux sorciers menée sur la Riviera lémanique et dans le Nord vaudois au milieu du XVe siècle.

Le procès de Pierre Munier occupe les pages 44 à 55 du registre Ac 29. Il a été consigné dans un cahier qui compte six folios utilisés chacun des deux côtés. L’intitulé de la pièce est écrit sur la page de garde ainsi que sur le dos du cahier, lequel contient aussi une annotation qui atteste l’extraction des noms des complices. Les actes ont été rédigés par le notaire Claude Burritaz, qui est aussi l’auteur des annotations marginales. Ce même notaire authentifie les différentes parties du procès tenu au château de La Tour-de-Peilz à l’aide de son signet, y compris la sentence finale (p. 53–55).

Texte édité

[Note d’archives dans la marge de gauche par une main du XXe siècle :] 1448 mars 17Date : 17.03.1448

aProcessus Petri MuneriiPersonne : de ViviacoLieu :


bAnno Domini millesimo quatercentesimo
quadragesimo octavo a nativitate Domini
sumpto die vero decima septima mensis
marcii
Date : 17.03.1448
in domo hospitalis pauperum Beate
Marie MagdalenesAinsi Montis Jovis
Lieu d’origine :
1 de ViviacoLieu : 2
in stupa predicte domus, Petrus MugnerPersonne :
parrochie de CorsieLieu : Lausannensis diocesisLieu : non
vocatusCorrection à la hauteur de la ligne, remplace : deceptusc, non citatus, non cohactus,
sed sua spontanea voluntate accessit
ad presenciam venerabilis det religiosi
viri fratris Petri de AlnetoPersonne : ordinis PredicatorumOrganisation :
heretice pravitatis inquisitorisTerme : in civitatibus
LausannensiLieu : et GebennensiLieu : et quibusdam aliis
civitatibus et locis a sancta Sede apostolica
specialiter deputati, presentibus ibidem venerabili
et discreto viro domino Aymone de FontePersonne :
curatoTerme : ecclesie parrochialis de CorsieLieu : 3, et
discreto viro Vuillelmo de GerdiliPersonne : notario
de CorsieLieu : , et fratre Petro RondinelliPersonne : ordinis
Predicatorum conventus Lausannensis
Organisation :
et me notario
infrascripto.
Et, genibus flexis, dixit,
deposuit et sponte confessus est se fuisse
et esse de sectaTerme : hereticorumTerme : de qua fuerunt
e–Prima confessioNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–e Jaquetus Durier alias CostumeriiPersonne : parrochie
de BlonayLieu : et Anthonius BronPersonne : quondam predicte
parrochie nuper igne crematorum pro
crimine heresisTerme : 4.
Qua confessione sic facta,
prestitit ipse Petrus MugneriiPersonne : juramentum
super sanctis Dei euvangeliis in manibus
[p. 45]Saut de pageprefati domini inquisitoris de veritate
dicenda et falsitate evitanda. Post
quod juramentum, multis interrogatoriis
sibi factis, dixit quod predicti duo ipsum
posuerunt in secta, et antequam de loco
f–VariacioNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–fpredicto recederent, ipse PetrusPersonne : dedit
animam suam diaboloTerme : , casu quo unquam fuisset
in secta5.
Quibus dictis et auditis prefatus
frater Petrus RondinelliPersonne : procurator fideiTerme : requisivit
ipsum Petrum MugneriiPersonne : detineri,
actenta ipsius variacione, allegans quedam
alia gravia testimonia contra eumdemAinsi
Petrum MugnerPersonne : , de quibus affirmavit
constare per quosdam alios processus hereticorumAjout à la hauteur de la ligne par une autre maing.

Quiquidem Petrus MugnerPersonne : deductus per
prefatum dominum inquisitorem ad capellam
dicti hospitalisLieu : in presencia quorum supra necnon venerabilis viri domini Petri de CrosaPersonne :
presbiteriTerme : et Francisci CrachotPersonne : de ViviacoLieu :
fuit per prefatum dominum inquisitorem admonitusTerme :
caritative per passionem domini nostri Jhesu ChristiPersonne : ,
ut omnem veritatem vellet confiteri et
recognoscere, promittentes eidem graciam sancte
matris Ecclesie si sponte et h–cum festinÀ corriger en : confestim–h puram
et meram veritatem vellet recognoscere.

Qui predictus Petrus MugnerPersonne : , genibus
flexis ante altare capelle predicte,
juratoque prius super canone veritatem
i–Secunda confessioNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–i recognoscere, dixit et sponte confessus
est ultra premissa se fuisse cum prenominatorumÀ corriger en : prenominatisj
[p. 46]Saut de pagead sinagogamTerme : in tribus locis, videlicet supra montem
de Corsie
Lieu :
en prato rotumdo prima vice, iterum in
domo recluse juxta pontem ViviaciLieu : , et in
tercia vice versus Sanctum MartinumLieu : ViviaciLieu :
in societateTerme : predictorum hereticorum.
Post
que confessata predictus Petrus MugnerPersonne :
fuit iterum caritative admonitusTerme : , ut per
passionem domini nostri Jhesu ChristiPersonne : ante terciam monicionemTerme :
veritatem de culpis et perpetratis suis de crimine
heresis vellet recognoscere, presentando eidem
gratiam sancte matris Ecclesie, cum intimacione
eidem Petro MugnerPersonne : facta quod nisi ante
terciam monicionem suum reatum recognoverit,
prout volunt canonice sanciones, quem terminum
sibi pro tempore gratie idem dominus inquisitor assignavit ;
si predicta pretereat, contra et adversus eumdem
Petrum MugneriiPersonne : juxta iuris rigorem
procedetur.

Ipso vero Petro MugnerPersonne : a predictis vacilando et
k–Secunda variacioNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–k confessata retractante, predictus frater Petrus
Rondinelli
Personne :
l–procurator fidei procurator fideiÀ corriger en : procurator fidei–l instanter
requisivit in favorem fidei predictum Petrum
Mugner
Personne :
premissis actentis detineri. Et tunc
premissis auditis, prefatus dominus inquisitor
eidem PetroPersonne : districte et sub pena confessatiÀ corriger en : m
criminis jam confessati necnon et mille librarum
lausannensium
Unité monétaire : 1000 livres Laus.
, pro medietate elemosine reverendi in
ChristoPersonne : patris et domini nostri domini Georgii de
[p. 47]Saut de pageSaluciis
Personne :
Dei et apostolice Sedis gratia LausannensisOrganisation : episcopiTerme :
et comitisTerme : applicandarum, et pro alia medietate
officio inquisicionis fidei apostolice, [petivit]Omission, complété(e) par analogien quatenus indilate
et evestigio se representaret apud castrum
Turris de Peil
Lieu d’origine :
coram eodem domino inquisitore
super premissis responsurum.
Quibus peractis,
predictus Petrus MugnerPersonne : , premissis consentiendo
et consensum prebendo, petivit et requisivit
quatenus ipse dominus inquisitor eidem PetroPersonne :
terminum ad se plenius avisandum super premissis
et se representandum ubi supra o dilacione
sub penis predictis usque ad diem crastinam
et usque ad horam meridianam seu duodecimamPériode : à midi
Date : 19.03.1448

concedere dignaretur sub caucione
idonea sub pena predicta per eum prestanda.

Quiquidem prefatus dominus inquisitor cupiens
cum eodem Petro MugnerPersonne : pie, misericorditer,
begnineÀ corriger en : benignep et caritative procedere, recepta
prius caucione idonea juratoria et sub pena
predicta a dicto PetroPersonne : , ad sancta Dei euvangelia
in manibus ipsius domini inquisitoris manualiter
tacta et sub obligacione omnium et singulorum
bonorum suorum quorumcumque mobilium et immobilium
presencium et futurorum quorumcumque, ipso PetroPersonne :
in libertate constituto de se representando
personaliter coram prefato domino inquisitore infra
castrum Turris de PeilLieu : hora suprascriptaPériode : à midi nec
inde recedendo absque ipsius licencia. Honorabiles viri ibidem astantes, videlicet dompnus
[p. 48]Saut de pageAymo de FontePersonne : curatus de CorsierLieu : , Vuillelmus de
Gerdili
Personne :
castellanusTerme : dicti loci de CorsieOrganisation : pro domino
nostro LausannensiOrganisation : episcopo et comite, Franciscus CrachozPersonne :
et Johannes PerrinPersonne : ad preces et requisiciones
dicti Petri MugnerPersonne : se fidejussores et
principales in premisso debito et sub pena
predicta precibus dicti PetriPersonne : per ipsos et eorum
quemlibet commutenda se constituerunt, bona
sua quecumque obligando, de representando
dictum PetrumPersonne : ubi supra, quibuscumque
juribus, deffensionibus, renunciacionibus, cavillacionibusCorrection au-dessus de la ligne, remplace : cavillationumq,
cautelis et aliis renunciando et se et
quemlibet ipsorum submictendo expresse juridictioni,
cohercioni curiarum prefati domini nostri LausannensisOrganisation : episcopi
et comitis et dicti domini inquisitoris
pro premissis ut supra promissis, etcAbréviation.
Acta
fuerunt hec die et loco predictis, presentibus
ibidem prefato venerabili viro domino Petro de
Crosa
Personne :
presbitero, Johanne de BerchierPersonne : clericoTerme : , Petro
Cerracti
Personne :
domicelloTerme : et Johanne HugoniniPersonne :
hospiteCorrection par-dessus, remplace : hospitesr testibus ad premissa vocatis et
rogatis.

Anno quo supra die vero decima octava eiusdem
mensis hora circiter undecima ante meridiemPériode : le matin
Date : 18.03.1448
,
existentibus in predicto castro Turris de PeilLieu d’origine : predicto
domino inquisitore atque venerabili et egregio viro domino
Leopardo de BoscoPersonne : vicarioTerme : in hac parte reverendi in ChristoPersonne :
patris et domini nostri domini GeorgiiPersonne : Dei et apostolice Sedis
gracia LausannensisOrganisation : episcopi et comitis pro certis negociis
fidei accessit predictus Petrus MugneriiPersonne : inquisitus
[p. 49]Saut de pagecum predictis suis fidejussoribus, exhibens semetipsum
ipsique fidejussores ipsum restituentes juxta et secundum
promissionem atque obligacionem s suprascriptas petentesque
a penis et obligacionibus suprascriptis relaxari, ipsisque
fidejussoribus per prefatos dominos inquisitores relaxatis
a predictis fidejussonibus et obligationibus, statuerunt
et ordinaverunt predictum Petrum MugneriPersonne : personaliter
in eodem castro detineri tanquam in carceribus
inquisicionalibus, apostolicis et ordinariis, in manu
et custodia Petri RosPersonne : castellaniTerme : predicti loci Turris
de Peil
Organisation :
, quantum fuerit de beneplacito ipsorum dominorum
judicum.
Quo detento, predicti domini judices
pro certis aliis negociis fidei occupati inde recesserunt
redieruntque hora vesperorumPériode : le soir ad predictum PetrumPersonne : inquisitum
ipsumque caritative et in virtute passionis ChristiPersonne :
admonuerunt, ut puram et meram veritatem super
commissis per eumdem in crimine heresis sponte et confestin
vellet recognoscere. Qui PetrusPersonne : delatus humiliter
rogavit et supplicavit sibi per prefatos dominos inquisitores
terminum dari usque in crastinum ad se avisandum
promittens omnem veritatem se dicturum. Quam
diem predicti domini inquisitores eidem concedentes,
ipsum iterum caritative admonuerunt, ut se bene de per eum
perpetratis avisaret.

Die igitur decima nona mensis marciiDate : 19.03.1448, vigore
assignacionis suprascripte comparuit predictus
AnthoniusÀ corriger en : PetrusPersonne : t inquisitus coram prefatis dominis inquisitoribus
hora vesperorumPériode : le soir in camera superiori juxta magnam
aulam predicti castri, presentibus ibidem nobili viro
Andrea de BlonaPersonne : , magistro Johanne de UlmoPersonne : in
u–artibus magistroAjout dans la marge de gauche–u, Vuillelmo de GerdiliPersonne : et fratreCorrection par-dessus, remplace : patrev Petro RondinelliPersonne :
ordinis Predicatorum conventus LausannensisOrganisation : .
Ipse siquidem
Petrus MugnerPersonne : inquisitus sua spontanea voluntate
et cum magna contricione cordisTerme : , genibus flexis,
dixit et sponte confessus est, a nemine interrogatus,
[p. 50]Saut de pageprout sequitur. Et primo dixit et sponte confitetur quod
a tribus annis et citra Jaquetus DurierPersonne : quondam
duxit eum ad quendam locum versus pratum rotundum
ibique reperit demonemTerme :  ; cui demoni genibus flexis
fecit homagiumTerme : et reverenciam, et in signum veri
homagii dedit ei unam capram quam diabolus
arripiut ante domum ipsius ubi ipse w PetrusPersonne :
delatus eam dimiserat, negavitque ibidem Deum
omnipotentem et que Dei sunt.
Interrogatus qualiter
vocabatur predictus diabolus, dixit quod SaratPersonne : 6, dicens
ulterius et sponte confitens quod una alia vice
fuit in sinagoga cum hereticis in domo recluse
juxta pontem ViviaciLieu : ubi fecerunt homagium
prout supra ; et fecerunt timorem ancille
predicte recluse, ita quod ipsa recedente et
intrante domum magistre sue, ipsi cum quodam
turbine recludentes portam postequamAinsi predicte
ancille, remanxit vestis predicte ancille interclusa
inter portam ligneam et loz batenChangement de langue : français ; dicens ulterius
quod ipse delatus fuit in quadam secta usque Sanctum MartinumLieu :
prout jam dixit ; dicens premissa esse vera sub periculo
anime sue et per vim sui prestiti juramenti ad sancta
Dei euvangelia per ipsum in manibus prefati domini inquisitoris x
manualiter tacta, protestans quod si de pluribus
aliis per eum commissis possit recordari, illa libenti
et contricto animo die crastina recognoscet
et confitebitur, petens et requirens humiliter
gratiam sancte matris Ecclesie sibi concedi et penitentiam
injungi salutarem. Quam diem prefati domini
judices assignaverunt ad amplius procedendum in presenti
causa prout juris fuerit et rationis.
Acta fuerunt
hec loco, die, hora et presentibus quibus supra et
me notario subscripto.

[Signature :] Glaudius Burritaz Personne : Seing/signe notarial
[p. 51]Saut de page

Anno quo supra, die vicesima mensis marciiDate : 20.03.1448
in castro y–et etÀ corriger en : et–y loco predictis, predictus Petrus
Mugnerii
Personne :
fuit adductus coram prefatis dominis
inquisitore et vicario, solitusÀ corriger en : solutusz et liber omni
vinculo, et interrogatus per eosdem dominos judices
an illa que eriÀ corriger en : ieriaa confessus fuerat essent vera.
Qui dixit et respondit sub vi juramenti jam
prestiti omnia illa que prius confessus fuit fuisse
et esse vera, dicens et affirmans prout supra
se trina vice fuisse in secta hereticorum et
ibidem demonem adorasseTerme : , dedisse et homagiasse,
prout superius habetur, adensÀ corriger en : addensab ultra preconfessata
quod ipse diabolus magister sinagoge erat in
specie unius cati nigri, quando ipsum adoravit.

Et dixit ulterius quod in secunda sinagoga,
cui interfuit, que fuit celebrata in domo
reclusorii predicti, vidit per predictum Jaquetum
Costumerii
Personne :
et alios secum assistentes ac
dequoquere quandam carnem in domo sua quam
dicebant esse unius pueri ; de qua carne
dixit se non comedisse cum esset novus
et hoc aborreret.
Interrogatus amplius
si aliquis eum induxit ad dicendum predictam
seu agnegandum veritatem sive ad aliqua
confitendum fuerat inductus, qui PetrusPersonne : dixit
sub periculo et dampnacione anime sue
illa que de suis peccatis et criminibus
confessus est ex sola contricione et intencione
redeundi ad Deum, confessus fuit sicut et
de presenti confitetur ; unde genibus flexis et
manibus junctis ante pectus etÀ corriger en : ad petivit
humiliter a predictis suis criminibus perpetratis
in facto heresisTerme : predicte beneficium absolucionisTerme :
et penitenciam sibi injungi salutarem, offerens
[p. 52]Saut de pagese ad eam implendam bono corde paratum,
se offerens ad renunciandum et abjurandum
omnem heresim tam preteritam, [quam]Omission, complété(e) par analogieae presentem et futuram.

Acta fuerunt hec anno, die, horaDate : 20.03.1448 et loco predictis,
presentibus ibidem venerabilibus viris dominis Girardo
Albi
Personne :
et Petro de CultilliaPersonne : jurisperitisTerme :
et magistro Johanne de UlmoPersonne : in artibus
licenciato, discretis viris Petro Ros
alias de Eschiens
Personne :
castellano predicti loci,
Vuillelmo de GerdiliPersonne : , fratre Petro RondinelliPersonne :
ordinis PredicatorumOrganisation : et me notario infrascripto.
[Signature :] Glaudius BurritazPersonne :
Seing/signe notarial

Anno quo supra et loco predicto die vero
vicesima tercia mensis predicti af–hora primeAjout dans la marge de droite par une autre main avec un signe d’insertion–afPériode : le matin
Date : 23.03.1448
, comparuerunt
judicialiter partes predicte coram prefato domino
inquisitore, renuntientesÀ corriger en : renunciantesag et concludi petentes
in presenti causa atque jus dici et sententiam diffinitivam
proferri ; conclusoque in presenti causa et renunciato
ut supra, assignavit dominus inquisitor predictus
partibus predictis diem predictam hora terciarumPériode : le matin ad diffinendum
jus dicendum et sententiam proferendum, presentibus ibidem
venerabili viro magistro Johanne de UlmoPersonne : in artibus
magistro, Petro ah RosPersonne : castellano ViviaciOrganisation : , Johanne de
Berchier
Personne :
et Johanne ai ChevallierPersonne : testibus
ibidem astantibus. Datum ut supra.

Eodem die, hora predicta terciarumPériode : le matinDate : 23.03.1448, in platea communi
ante portam castri predicti, comparentibus predictis
partibus assignatis coram prefatis dominis inquisitore et vicario,
petentibus jus et sententiam diffinitivam proferri, ipsi domini judices
suam sententiam diffinitivam protulerunt in hunc modum
qui sequitur : In nomine etcAbréviation.
Presentibus ibidem venerabilibus aj–viris virisÀ corriger en : viris–aj
dominis Girardo AlbiPersonne : , Johanne ProbiPersonne : , Petro de CultilliaPersonne :
in legibus licentiato, Petro RosPersonne : castellano, Anthonius BonedieiPersonne : ,
VuillelmoPersonne : et Humberto de GerdiliPersonne : , Johanne BrunetiPersonne : , Johanne de
Berchier
Personne :
et magistro Johanne de UlmoPersonne : , testibus ad premissa
astantibus, et me notario subscripto.
[p. 53]Saut de page

In nomine Domini amen7. QuiaChangement de police
nos frater Petrus de AlnetoPersonne : ordinis PredicatorumCorrection par-dessus, remplace : [p]redicatorumakOrganisation : heretice
pravitatis inquisitor in civitatibus LausannensiLieu : , GebennensiLieu :
et quibusdam aliis civitatibus et locis a sancta
Sede apostolica specialiter deputatus, et Leopardus de
Bosco
Personne :
vicarius in hac parte reverendi in ChristoPersonne : patris et domini
nostri domini Georgii de SaluciisPersonne : Dei et apostolice Sedis
gratia LausannensisOrganisation : episcopi et comitis, per inquisicionem
solertamÀ corriger en : solertemal in et super facto heresis dampnatissime
contra nonnullos notatos et suspectos de ipso
crimine heresis, specialiter per processum per nos tam conjunctin
quam divisin, contra te, Petrum MugnerPersonne : molendinatorem
parrochie Sancti MauriciiLieu : de CorsieLieu : 8 Lausannensis diocesisLieu : ,
invenimus, comperimus et ex ipso tuo processu
nobis clarissime constat te dictum PetrumPersonne : multa
nefandaTerme : et orribilia commisisse in facto dampnatissime
heresis contra sacrosanctam fidem catholicam et nostram
matrem Ecclesiam, videlicet Deum omnipotentem
et omnia que Dei sunt agnegando, fidelitatem
et homagium diabolo humane nature inimicoAjout dans la marge de droite par une autre main avec un signe d’insertionam faciendo
atque eidem in signum viriÀ corriger en : verian homagii et fidelitatis
quoddam animal brutum videlicet unam capram eidem
donando atque multa alia committendo que in tuo
processu lacius continentur, que etiam ore tuo proprio
sponte etAjout entre les lignesao cumfestin ante terciam monicionem
recognovisti.
Propterea adjunctis nobiscum
ad hec laudabilius exequenda pluribus notabilibus
viris tam ecclesiasticis quam secularibus in jure divino
et canonico expertis de quorum consilio et assensu
ad nostram sententiam diffinitivamTerme : procedimus prout sequitur :

Dessin à la plume† ChristiPersonne : nomine invocato a quo omne rectum procedit
judicium, non declinantes adÀ corriger en : aap dextris neque a sinistris,
sed equo libramine procedentes, Deum et sacram
scripturam pre occulis habentes, ut de vultu Dei nostrum
prodeat judicium et occuli nostri videant equitatem,
pro tribunali sedentes, per hanc nostram diffinitivam
sententiam decernimus, pronunciamus et declaramus
te dictum Petrum MugnerPersonne : fuisse hereticum, penitentem
autem et reversum de heresi ad gremium sancte
matris Ecclesie, si tamen de corde puro et consciencia
non ficta redeas ad ipsum gremium aq
[p. 54]Saut de pagesancte matris Ecclesie, ar–prout per signa exteriora pretendisAjout entre les lignes par une autre main–ar, et omnem heresim judicialiter
in nostris manibus abjuraveris, ad quod faciendum
te adjudicamus per hanc nostram sententiam diffinitivam.

Qua sententia ut premictitur lata, predictus Petrus
Mugner
Personne :
, genibus flexis coram prefatis dominis
judicibus, ambabus manibus super sanctis Dei euvangeliis
positis, omnem heresim abjuravit, prout sequitur :

Ego Petrus MugnerPersonne : quondam deceptus
atque lapsus in heresim, abjuro omnem heresim
extollentem se adversus et contra honorem divine
magestatis et sancte fidei catholice atque
sancte matris Ecclesie, specialiter heresim illorum hereticorum
modernorum ValdensiumTerme : in quorum numero fueram
dampnabiliter agregatus et promitto Deo as
omnipotenti et vobis dominis judicibus inquisitori
et vicario suprascriptis et hic presencialiter
pro tribunali sedentibus quod a modo in antea ero
bonus et fidelis catholicus, sustinendo veros
fideles et persequendo hereticos posse meo
atque eorundem fugiam consorcia, petens humiliter
de premissis beneficium absolucionis et penitentiam salutarem.

Et nos prefati inquisitor et vicarius, attendentes
quod nostra sancta mater Ecclesia nulli claudit
gremium redeunti, auctortatibusÀ corriger en : auctoritatibusat apostolica et ordinaria au–quibus fungimurAjout dans la marge de droite–au,
teAjout dans la marge de gaucheavaw dictum Petrum MugnerPersonne : absolvimus a reatu
predicte heresis et restituimus te catholice
unitati et participacioni sacramentorum Ecclesie,
injungentes preterea et loco penitencie salutaris
imponentes, ut die secunda sollempnitatis
PaschalisTerme :
Date : des fêtes sans date fixe
instantis, remoto capucio et zona
soluta, tenens duas candelas cereas ascensas
ponderantes duas libras, ascedasÀ corriger en : ascendasax horam offertorii
ad ecclesiam tuam parrochialem Sancti MauriciiLieu :
de CorsiacoLieu : atque predictas candelas deportes
usque ad angulum altarius illasque genibus
flexis offeras manus sacerdotis, quodque
per annum integrum tenearis ministrare oleum
neccessarium ad unam lampandemÀ corriger en : lampademay die ac nocte
[p. 55]Saut de pageardentem ante conspectum corporis ChristiTerme : , incipiendo a
data presencium.
Item magis, per annum integrum az
gegunabis omnibus diebus venerinisAinsiPériode : vendredi, atque toto tempore
vite tue abstinebis in diebus mercuriiPériode : mercredi ab omni esu carnium
quorumquumqueÀ corriger en : quorumcumqueba ; et qualibet septimana hinc ad septem
ebdomadas inmediate sequentes reficias in domo
tua tres pauperes cum pane et vino et pidancieTerme :
condecenti, et hoc in die lunePériode : lundi, si commode fieri
possit, sinautem prima die opportuna ipsius
septimane.
Item et quod visitare personaliter tenearis
limina et ecclesiam Beati JacobiLieu : de GaliciaLieu : et
Beate MarieLieu : de PodioLieu : , de quibus peregrenacionibus per te
factis nos certifficare tenearis per litteras testimoniales
dominorum rectorum earundem ecclesiarum.
Que omnia et singula
suprascripta rigorem juris mictigantes atque graciose
tecum agentes, injungimus et imponimus loco penitencie
salutaris ad implenda et perficienda sub pena
hereticis impenitentibus et obstinatis debita.
Quas
sententiam et penitentiam ipse Petrus MugnerPersonne : approbavit
tanquam justas et equas submisitque se et promisit omnia
se ad impleturum bona fide et sub pena suprascripta.

Data, lata et lecta fuit presens sententia hora, die,
loco et presentibus quibus supra, fecitque juramentum bb ipse
PetrusPersonne : prout in eadem sententia continetur, et me notario
subscripto.
[Signature :] Glaudius BurritazPersonne : Seing/signe notarial

bcProcessus Petri MugneriiPersonne :
bd–Extracta sunt nomina accusatorum retroscriptorum.Ajout en bas de page–bd

Annotations

  1. Changement de main : main secondaire (B).
  2. Changement de main : main principale (A).
  3. Correction à la hauteur de la ligne, remplace : deceptus.
  4. Suppression par biffage : viri.
  5. Note dans la marge de gauche par main secondaire (B).
  6. Note dans la marge de gauche par main secondaire (B).
  7. Ajout à la hauteur de la ligne par une autre main.
  8. À corriger en : confestim.
  9. Note dans la marge de gauche par main secondaire (B).
  10. À corriger en : prenominatis.
  11. Note dans la marge de gauche par main secondaire (B).
  12. À corriger en : procurator fidei.
  13. À corriger en : .
  14. Omission, complété(e) par analogie.
  15. Suppression par biffage : s[ub].
  16. À corriger en : benigne.
  17. Correction au-dessus de la ligne, remplace : cavillationum.
  18. Correction par-dessus, remplace : hospites.
  19. Suppression par biffage : in[frascriptas].
  20. À corriger en : PetrusPersonne : .
  21. Ajout dans la marge de gauche.
  22. Correction par-dessus, remplace : patre.
  23. Suppression par biffage : Jaq[uetus].
  24. Suppression par biffage : facta.
  25. À corriger en : et.
  26. À corriger en : solutus.
  27. À corriger en : ieri.
  28. À corriger en : addens.
  29. Suppression par biffage : de.
  30. À corriger en : .
  31. Omission, complété(e) par analogie.
  32. Ajout dans la marge de droite par une autre main avec un signe d’insertion.
  33. À corriger en : renunciantes.
  34. Suppression par biffage : de.
  35. Suppression par biffage : de.
  36. À corriger en : viris.
  37. Correction par-dessus, remplace : [p]redicatorum.
  38. À corriger en : solertem.
  39. Ajout dans la marge de droite par une autre main avec un signe d’insertion.
  40. À corriger en : veri.
  41. Ajout entre les lignes.
  42. À corriger en : a.
  43. Suppression par biffage : sancte matris.
  44. Ajout entre les lignes par une autre main.
  45. Suppression par biffage : omnip[otenti].
  46. À corriger en : auctoritatibus.
  47. Ajout dans la marge de droite.
  48. Ajout dans la marge de gauche.
  49. Suppression par biffage : qui.
  50. À corriger en : ascendas.
  51. À corriger en : lampadem.
  52. Suppression par biffage : jegu[nabis].
  53. À corriger en : quorumcumque.
  54. Suppression par biffage : pro[ut].
  55. Changement de main : main secondaire (B).
  56. Ajout en bas de page.
  1. L’Hôpital Marie-Madeleine du Mont-JouxLieu : , situé alors en dehors de la ville, à proximité du pont de VeveyLieu : , est le plus ancien hôpital de VeveyLieu : (XIIIe siècle). Le vocable Marie-Madeleine provient de la chapelle qui en dépend (De Montet 1884, p. 81–84). Quant aux raisons qui amènent Pierre MunierPersonne : à se rendre en ce lieu, voir Ostorero 1995, p. 119–120.
  2. Pierre MunierPersonne : était meunier du moulin de la paroisse de CorsierLieu : , qui appartenait en partie à l’hôpital du Mont-JouxLieu : . Il est donc possible que ce lieu serve de terrain de rencontre informel entre lui et l’inquisition (Ostorero et al. 1999, p. 120).
  3. L’église paroissiale de CorsierLieu : est placée sous le vocable de saint Maurice (Mottaz 1982, t. 1, p. 530).
  4. Voir le procès de Jaquet DurierPersonne : . Par cette mention, nous apprenons qu’Antoine BronPersonne : , dénoncé comme complice dans les deux procès précédents, vient d’être brûlé comme hérétique.
  5. Le sens de ces derniers mots demeure obscur : s’agit-il d’un pacte préalable avec le diable ?
  6. Ce nom attribué au diable surprend, puisque ce mot est employé pour désigner un cri prononcé par le démon dans le procès de Jaquet Durier (SDS VD D 1 3-1 : ACV, Ac 29, p. 14 et Ostorero 1995, p. 207, n. 21). Il s’agit donc probablement d’une confusion de la part de l’inquisiteur, du greffier ou de l’accusé.
  7. Commence ici l’une des rares sentences conservées dans le registre Ac 29, avec formule d’abjuration.
  8. Le moulin de CorsierLieu : appartient pour les deux tiers à l’hôpital du Mont-Joux,Lieu : et pour le tiers restrant à l’hôpital Neuf du Vieux-MazelLieu : depuis 1336Date : 1336 (De Montet 1884, p. 83 et p. 75, doc. 84–85 et Ostorero 1995, p. 119–120).