[Note d’archives dans la marge de
gauche par une main du XXe siècle :] 1458Date : 1458
Sequitur processus Petri douz ChanozPersonne :
de MydesLieu : 1
parrochie de TorneyerLieu :
Lausannensis diocesisLieu :
6 avril 1458
aAnno Domini millesimo CCCCmo quinquagesimo octavo, die jovis post
festum Pasche que fuit sexta mensis aprilisDate : 06.04.1458 in
castro OchiaciLieu d’origine : in
magna aula eiusdem castri coram venerabili viro fratre
Remondo de RotaPersonne :
ordinis fratrum
PredicatorumOrganisation : 2,
inquisitore heretice
pravitatisTerme : in
LausannensiLieu : ,
GebennensiLieu : et
SedunensiLieu : diocesibus a sancta Sede appostolica
specialiter deputato, personaliter constitutus
Petrus douz ChanozPersonne : de
MydesLieu : , de heretica pravitate
inculpatus vehementerque suspectus et quamplurimum
diffamatusTerme : , fuit per prefatum
dominum inquisitorem interrogatus si sciret causam propter
quam detinebatur, et juravit respondere veritatem super sanctis
Dei euvangeliis. Qui respondit quod pro facto fidei.
Item fuit interrogatus si sciret se esse diffamatum de heresiTerme : . Qui dixit quod sic, ab
uno anno citra tantum.
Item fuit interrogatus si unquam aliquis sibi dixerit sive eum
vocaverit
hereticumTerme : . Qui dixit
quod non, excepto
Johanne
GrantPersonne :
dou ReposiouxLieu : 3
et
Petro RenczazPersonne : quos
traxit in causam coram venerabili viro domino
officialiTerme : curie
LausannensisOrganisation : . Que causa, ut
asserit idem
PetrusPersonne :
delatus, adhuc pendet indecisa.
Item fuit interrogatus si haberet aliquos emulos malivolos,
odiosos vel suspectos. Qui dixit quod non.
Item fuit advisatus de misericordia Ecclesie, et eidem
promissa
[fuit]Omission, complété(e) par analogieb casu quo
suum vellet reatum sponte confiteri, et interrogatus quid
sciret de
sectaTerme : . Qui dixit se
nichil scire nec unquam fuisse hereticum.
Quibus peractis, prefatus dominus inquisitor eumdem
PetrumPersonne : delatum monuit
caritative pro prima monicioneTerme : ,
quatenus suum vellet reatum confiteri, et eum assignavit ad
diem veneris
crastinamDate : vendredi, 07.04.1458, hora
primePériode : le matin, ut interim se advisaret, et tunc ad confitendum
suum reatum in facto pro quo detinebatur et alias procedendum
in causa sive processu, prout stilus inquisicionis requirit.
Datum et actum die, anno et loco prescriptis, presentibus
venerabilibus et discretis viris dominis Francisco de TorculariPersonne :
canonicoTerme :
LausannensiOrganisation : et curatoTerme : de TornyeLieu : , Guillelmo FabriPersonne :
curatoTerme :
Sancti StephaniLieu :
LausannensisLieu : et Johanne CugnyatiPersonne :
capellanoTerme :
LausannensiLieu : ac Glaudio de CleryerPersonne : , testibus
ad premissa vocatis et rogatis.
7 avril 1458
Anno quo supra, die
veneris suprascripta que fuit septima mensis
aprilisDate : 07.04.1458, hora
primePériode : le matin in loco predicto vigore prescripte
assignacionis coram venerabilibus viris fratre Remondo de RotaPersonne : inquisitore
predicto ac domino Petro
CreschomPersonne : in utroque jure bacalario, vicarioTerme : in spiritualibus a reverendo
in ChristoPersonne : patre et
domino domino Georgio de
SaluciisPersonne :
Dei et appostolice Sedis gracia LausannensiOrganisation :
episcopoTerme : et comiteTerme : , in hac parte specialiter
deputato, comparuit personaliter prefatus Petrus douz ChanozPersonne :
delatus.
Qui fuit per quos supra interrogatus si esset advisatus ac
vellet suum confiteri reatum. Qui dixit se nunquam
deliquisse in facto
heresisTerme :
quodque non erat hereticus,
procuratore fideiTerme : 4 petente eumdem
PetrumPersonne :
torqueriTerme : .
Quibus peractis, prememorati domini inquisitor et vicarius
eumdem PetrumPersonne :
inquisitum monuerunt caritative pro secunda monicioneTerme : , quatenus vellet suum
reatum confiteri in facto pro quo detinebatur, sibi presentando
ut alias misericordiam Ecclesie.
Quiquidem PetrusPersonne :
inquisitus respondit prout supra se non esse hereticum. Et
fuit idem PetrusPersonne : per
quos supra assignatus ad diem sabbati inmediate sequentem, hora vesperorumDate : samedi, 08.04.1458,
ut interim se advisaret, tunc ad confitendum suum reatum
– si vellet – ac alias procedendum in huiusmodi causa
sive processu, prout stilus inquisicionis requirit.
Datum et actum anno, die et hora predictis, presentibus fratre
Johanne VuiliezPersonne :
ordinis fratrum
PredicatorumOrganisation : 5
ac
Glaudio de CleriezPersonne : ,
testibus ad premissa vocatis et rogatis.
12 avril 1458
Anno Domini millesimo
IIIIc L octavo, die mercurii post
dominicam de QuasimodoDate : 12.04.1458, hora
vesperorumPériode : le soir, remissa a die sabbati precedentiDate : samedi, 08.04.1458 propter
absenciam domini inquisitoris, coram prefatis dominis
inquisitore et vicario personaliter constitutus Petrus dou ChanozPersonne :
delatus fuit per eosdem dominos inquisitorem et
vicarium interrogatus si esset advisatus suum confiteri reatum
in facto pro quo detinebatur. Qui dixit quod sic et
incepit vacillare. Deinde dixit et respondit prout supra se
nunquam deliquisse in facto fidei, procuratore fidei
petente prout supra eum torqueri.
Quibus peractis, prenominati domini inquisitor et
vicarius eumdem PetrumPersonne :
inquisitum monuerunt caritative pro tercia monicioneTerme : , quatenus vellet suum reatum
confiteri in facto pro quo detinebatur, et eumdem PetrumPersonne :
inquisitum assignaverunt ad diem veneris proxime sequentemDate : vendredi, 14.04.1458, hora vesperorumPériode : le soir, ut interim se
advisaret, et tunc ad confitendum suum reatum in facto pro
quo detinebatur ac alias procedendum in huiusmodi causa sive
processu, prout stilus inquisicionis requirit.
Datum et actum anno, die et hora predictis, presentibus
fratre
Glaudio RupPersonne :
ordinis fratrum
PredicatorumOrganisation : ,
Henrico de
PraromantPersonne :
et
Glaudio c de ClerierPersonne : ,
testibus ad premissa vocatis et rogatis.
14 avril 1458
Die veneris predicta que
fuit quindecima mensis aprilis, hora
vesperorumPériode : le soir, anno quo supraDate : 14.04.14586, in loco predicto coram venerabilibus
viris dominis inquisitore et vicario prenominatis personaliter constitutus prefatus
PetrusPersonne : inquisitus vigore
suprascripte assignacionis fuit per quos supra
interrogatus si esset advisatus suum confiteri reatum. Qui
respondit prout supra quod non erat nec unquam fuerat
hereticus quodque de facto pro quo detinebatur
nichil sciebat.
Quibus auditis, prefatus fidei procurator peciit per
prefatos judices declarari dictum PetrumPersonne : fore subiciendum questioni corporali,
donec veritas ab ipsius PetriPersonne : ore eruatur, actentis indiciis, infamiaTerme : et accusacionibus laborantibus
contra eumdem PetrumPersonne :
inquisitum ; in quarum accusacionum et inculpacionum
probacionem prefatus fidei orthodoxe procurator produxit tres processus in forma debita in
quibus legitur eumdem Petrum douz
ChanozPersonne : inquisitum inculpatum de heresi. Quorum
unus est PerrissonePersonne :
uxoris Johannis MoctetPersonne : ,
convicte et combuste. Alius est Ysabelle dicte GomyeryPersonne : , convicte et combuste.
Tercius est Perrodi
LambellynPersonne : , convicti et combusti.
Quibus per prefatos dominos judices visis et auditis,
fuit idem
PetrusPersonne : inquisitus
interrogatus si vellet aliquid confiteri de facto pro quo
detinebatur. Qui respondit quod non, cum de eo nichil
sciat, ut asserit. Tandem prefatus fidei procurator peciit
eum torqueri et super hoc
interlloquiAinsi, actentis
probacionibus predictis. Quiquidem
d–dominiÀ l’original : dmniCorrection à la hauteur de la
ligne, remplace : diAbréviation–d judices ipsos fidei
procuratorem et inquisitum assignaverunt ad
diem sabbati crastinamDate : samedi, 15.04.1458,
hora vesperorumPériode : le soir, tunc ad
dicendum causas, si quas habeant, quare petita per fidei
procuratorem fieri non debeant, et alias procedendum in
causa sive processu huiusmodi, prout stilus inquisicionis
requirit.
Datum et actum anno, die, hora et loco predictis,
presentibus
e domino
Guillelmo de GresyerPersonne :
capellanoTerme : ,
Henrico de PraromantPersonne : et
Glaudio de ClerierPersonne : , testibus
ad premissa vocatis.
15 avril 1458
Die sabbati prescripta,
annoDate : 15.04.1458, hora et loco prescriptis coram dominis
judicibus prefatis personaliter constitutus
Petrus dou ChanozPersonne :
fuit per prememoratos dominos inquisitorem et
vicarium judices
f si vellet
confiteri suum reatum interrogatus. Qui respondit quod
non, cum nichil sciat de heresi.
Item fuit interrogatus si quid proponere vellet contra fidei
procuratorem, quare petita per eum fieri non debeant. Qui
dixit quod non, supplicando tamen prefatos dominos judices,
quatenus eidem dignentur prorogare terminum hodiernum usque
ad diem lune g proxime futuramDate : lundi, 17.04.1458,
promictendo quod interim se advisaret.
Quiquidem judices, pietate moti, eidem inquisito
prorogaverunt dictum terminum et assignaverunt eumdem
inquisitum ad eamdem diem lunePériode : lundi prout
supra, procuratore orthodoxe fidei non consenciente, sed
protestante de appellando.
Datum et actum die
sabbati, hora et loco prescriptis, anno quo
supraDate : 15.04.1458, presentibus nobili viro Petro de BalmisPersonne :
et Glaudio CharbaPersonne : ,
testibus ad premissa vocatis et rogatis.
19 avril 1458
Anno Domini millesimo
IIIIc quinquagesimo octavo, die
mercurii post dominicam de Misericordia DominiDate : 19.04.1458,
remissa a die lune precedentePériode : lundi
propter absenciam domini inquisitoris, coram prefatis judicibus
personaliter constitutus Petrus
douz ChanozPersonne :
inquisitus fuit per quos supra interrogatus si
vellet suum confiteri reatum.
Qui dixit se de facto pro quo detinebatur nichil scire.
Item fuit interrogatus si vellet aliquid proponere adversus
fidei procuratorem, petentem eum torqueri. Qui dixit quod
non.
Quo audito, prefati domini inquisitor et vicarius,
actentis probacionibus predictis ac fidei orthodoxe
procuratoris requisicione, suam in hunc modum qui sequitur
tulerunt interloquutoriam
sentenciamTerme : :
† ChristiPersonne : nomine
invocato, a quo omne rectum procedit judicium, pro tribunali
sedentes et solum Deum pre oculis habentes, per hanc
nostram sentenciam quam de jurisperitorumTerme :
consilio ferimus in hiis scriptis pronunciamus, decernimus
et declaramus te Petrum dou
ChanozPersonne :
delatum questioni corporaliTerme :
subiciendum et torquendum fore, donec et quousque veritas
ex tuo ore habeatur, citra tamen mortis periculum, sanguinis
effusionem et membrorum mutilacionem de quo sollempniter et expresse protestamur.
Quaquidem sentencia lata, ut prefertur, predictus orthodoxe
fidei procurator ipsam sentenciam tanquam justam sanctam et
equam approbavit et acceptavit eamdemque cum
instancia qua potuit execucioni debite peciit demandari. Ad
cuiusquidem fidei orthodoxe procuratoris peticionem et
postulacionem fuit eadem sentencia interloquutoria execucioni
demandata de mandato quorum supra judicum, et positus ipse
Petrus douz ChanozPersonne :
ad cordamTerme : .
Quo in corda existente et
pendente, postulavit et requisivit quod reponeretur ad
terram. Quo a corda remoto, fuit idem
PetrusPersonne : inquisitus
interrogatusAjout dans la marge de
droite avec un signe d’insertionh si vellet
suum reatum confiteri. Qui dixit quod sic et dixit, ut
sequitur :
Et primo dixit idem
PetrusPersonne :
inquisitus et sponte confessus fuit quod paulo post
guerram
FriburgiLieu : 7 ipse fuit
ductus per
Anthonium
AubremantPersonne : ad sectam hereticorum loco dicto en
VaubamLieu : 8 ubi ipse
invenit magistrum secte in specie hominis nigri cui
i–homagiumTerme : Note dans la marge de gauche–i fecit homagium, obsculando eidem in
culo genubus flexis, et in signum veri homagii dedit eidem
unguem parvi articuli pedis sinistri. Et negavit Deum
omnipotentem, virginem
MariamPersonne :
et totam curiam celestem et cepit illum
j–nomen magistriTerme : Note dans la marge de gauche–j
dyabolumTerme : qui vocabatur
MamietPersonne : 9
in eius magistrum et verum dominum in presencia plurium
k–complicesNote dans la marge de gauche–k de secta inter quos cognovit
Petrum MoralatPersonne : ipsius
PetriPersonne : inquisiti socerum,
Anthonium JocetPersonne : ,
Perrodum LambellynPersonne : ,
YsabellamPersonne : uxorem
Petri GomyerPersonne : ,
Vuillelmum NycodPersonne : et
Petrum NantermozPersonne : .
Interrogatus de die, dixit quod quadam die jovisPériode : jeudi, de noctePériode : la nuit.
Dixit ulterius quod magister suus eidem promisit dare quinque solidosUnité monétaire : 5 sous/sols
pro qualibet vice qua iret ad sectam quas jussit idem
magister suus solvi dicto PetroPersonne : inquisito per Vuillelmum NycodPersonne :
thesaurarium secte qui eidem inquisito solvit ipsos
quinque
solidosUnité monétaire : 5 sous/sols tribus vicibus.
Item dixit quod Anthonius
AubremantPersonne : apportavit ad sectam unum
puerum masculum quem, ut dixit, ceperat apud RossanLieu : .
Item dixit et sponte confessus fuit quod ipsi de secta occidunt
pueros in cuna, stringendo ipsos per humeros sive per les flansChangement de langue : français.
Item dixit quod, faciendo homagium magistro suo, dictus
MamietPersonne : eius magister
peciit ab eo quod sibi daret unam tibiam, qui eidem dare
noluit, sed dumtaxat unguem parvi articuli pedis sinistri,
prout jam superius dixit.
Item dixit et sponte confessus fuit quod in exitu secte ipsius
statuunt unam aliam diem pro secta tenenda et eciam
locum.
Item dixit quod hii qui non sunt in secta die assignata sunt
atrociter verberati in alia secta, et ipsemet fuit
multociens verberatus.
Item fuit interrogatus si vellet aliud confiteri. Qui dixit
quod non protunc, quia non erat bene advisatus, sed peciit
terminum ad se advisandum pro complendo suum
processum.
Tandem prenominati domini inquisitor et vicarius judices
eumdem PetrumPersonne :
inquisitum assignaverunt ad diem jovis crastinam, hora ortus
solisDate : jeudi, 20.04.1458, ut interim se advisaret, tunc ad
perficiendum suum processum, alias ad continuandum sibi
questionem corporalem et procedendum in huiusmodi causa sive
processu, prout stilus inquisicionis requirit.
Datum et actum die, hora, anno et loco
suprascriptisCorrection à la hauteur de la
ligne, remplace : suprascriptl, presentibus
venerabilibus et religiosis viris fratre
Petro BoczelPersonne : , fratre
Petro CuchironPersonne : , domino
Petro de
PampigniacoPersonne :
canonicoTerme : et
supprioreTerme :
Sancti MariiLieu : 10,
Johanne CroserensPersonne : ,
Henrico JoutensPersonne :
burgensibusTerme :
LausannensibusOrganisation : , nobili
viro
Petro de BalmisPersonne : ,
Henrico de
PraromantPersonne : et
Glaudio de
ClerierPersonne : , testibus ad premissa vocatis et
rogatis.
20 avril 1458
Die jovis post dominicam
de Misericordia Domini, anno quo supraDate : 20.04.1458 vigore
suprascripte assignacionis coram venerabili et religioso viro
fratre Petro BorelliPersonne :
ordinis fratrum PredicatorumOrganisation :
vicario generali domini inquisitoris supra sepe nominati
personaliter constitutus Petrus
douz ChanozPersonne :
inquisitus fuit per eumdem vicarium interrogatus si esset
advisatus complere suum processum. Qui dixit quod sic quodque
volebat pure et veraciter suum confiteri reatum et dixit,
ut sequitur :
Primo quod paulopost guerram
FriburgiLieu : , quadam die veneris ipse invenit
Anthonium
AubremantPersonne : in
molendino
de Tornye loz GrantLieu : 11, qui eidem delato
dixit :
« Quomodo, tu es totus melencoliosus
de hiis que perdidistis durante guerra FriburgiLieu : ? Ymo, si velis
michi credere, tu habebis bene vindictam de
Friburgensibus qui tibi tot mala fecerunt ».
Cui idem delatus respondit quod erat bene contentus, sed pro
tunc non poterat vacare, quia erat acturus apud PrezLieu : .
Et tunc dictus AubremantPersonne :
dixit ei : « Quando inveniam vos ? »
Cui ipse PetrusPersonne : delatus
respondit : « Vero, ego nescio bene
quando ».
Et tunc dictus AubremantPersonne : dixit sibi : « Veniatis ad me
ut cicius poteritis, quia vere volo bene vobis loqui
ad plenum ».
Et tunc ipsi separaverunt se ab invicem.
Et die lune sequente dictus
PetrusPersonne : delatus ivit ad
molendinum eis AgnozLieu : subtus
VillarselLieu : 12 quem tenebat dictus
AubremantPersonne :
et invenit ipsum
AubremantPersonne : cum quinque aliis personis quas non
cognovit qui epulabantur insimul et invitaverunt ipsum ad
comedendum. Et ipse comedit cum eis panem et carnes recentes,
credens habere carnes edivas.
Sed unus illorum decoperuit unum parvum potum qui erat
prope ignem, et ipse PetrusPersonne :
delatus vidit in poto brachium unius pueri. Et tunc ipse
timuit et amplius noluit comedere. Quem videns stupefactum,
dictus AubremantPersonne : dixit
eidem : « Caveatis bene, ne deceletis nos, quia
melius esset vobis quod non venissetis hodie ». Et
tunc ipse PetrusPersonne :
juravit eos non decelare. Et voluit recedere, sed dictus
AubremantPersonne :
dixit ei : « Nolite recedere, quare nos opportet
loqui simul ».
Et post gentaclum dictus AubremantPersonne : traxit ipsum ad partem et dixit
sibi : « Opportet, prout jam alias dixi vobis, quod
veniatis nobiscum ad quemdam locum ubi nos inveniemus unam
pulcram societatemTerme : in qua
est socer vester Petrus
MoralatPersonne : qui bene gaudebit de vestro
adventu. Et vere nos omnes juvabimus vos ad habendum
vindictam de Friburgensibus qui vobis fecerunt tot
mala ». Qui Petrus douz ChanozPersonne : delatus eidem Anthonio AubremantPersonne : respondit
quod ipse erat bene contentus. Et tunc dictus AubremantPersonne : dixit :
« Ego ibo ad vos die jovis apud MidesLieu : ».
Qui AubremantPersonne : venit
apud MidesLieu : et non
invenit eumdem PetrumPersonne :
quia ipse iverat apud PrezLieu : .
Et die
jovisPériode : jeudi sequente prefatus
Anthonius
AubremantPersonne : venit versus dictum
PetrumPersonne : delatum apud
TornyeLieu :
post cenam et duxit eum en
VaubamLieu :
ubi ipsi invenerunt plures gentes inter quas ipse cognovit
supra
m–complicesNote dans la marge de gauche–m nominatas personas et
Stephanetum dictum FetellynPersonne : douz
SernyLieu : prope
Laz
RoschyLieu : Changement de langue : français,
Anthonium SuyrozPersonne : de
LovynLieu : versus
LentignyeLieu :
et
Petrum AbergiouxPersonne : de
ChenensLieu : et
magistrum suum in specie hominis nigri qui eidem dixit
quod faceret sibi homagium et quod negaret Deum omnipotentem,
virginem
MariamPersonne : , totam
curiam celestem et sacrum baptisma. Quod
n–homagiumNote dans la marge de gauche–n et fecit
ipse Petrus delatus et accepit illum Mamiet in eius magistrum
et dominum et obsculatus est eum in culo. Qui effectus
fuit sicut unus catus niger et obsculando levabat caudam,
et ipse obsculabatur eum genubus flexis et in signum veri
homagii dedit dicto eius magistro unguem parvi articuli
pedis sinistri, prout jam supra dixit.
Item fuit interrogatus si confessata per eum essent vera. Qui
dixit et juravit pro judiciumAinsi anime sue quod
premissa omnia per eum confessata vera sunt, et postulavit
eidem vicario quod eum non interrogaret amplius protunc, sed eum relaxaret usque ad diem veneris crastinamDate : vendredi, 21.04.1458 amore
Dei et caritate et quod tunc ipse diceret totum.
Qui dominus vicarius ex gracia speciali ipsum relaxavit
usque ad ipsam diem crastinam. Et post dictam relaxacionem
prefatus delatus dixit dicto domino vicario :
« Ego
voloAjout au-dessus de la
ligneo vobis loqui ad partem
coram uno vel duobus tantum ». Et remotis omnibus,
excepto dicto domino vicario,
Petro de BalmisPersonne : et
Johanne CroserensPersonne :
ipse delatus dixit :
« Ego dixi vobis multa,
ymo per judicium anime mee et per Illum qui fuit venditus
XXXta
denariisUnité monétaire : 30 deniers , ego non dixi vobis verbum
veritatis, quia ego nunquam fui hereticus nec unquam
negavi Deum neque feci homagium dyabolo ».
Et quia idem dominus vicarius eum relaxaverat prout
supra, assignavit eum ad diem veneris predictamDate : vendredi, 21.04.1458, hora
vesperorumPériode : le soir ad se interim advisandum et tunc
confitendum suum reatum et procedendum in causa sive processu
huiusmodi, prout stilus inquisicionis postulat.
Datum et actum ut supra, presentibus domino
Guillelmo de GesierCorrection par-dessus, remplace : GresierpPersonne :
capellano,
Johanne
CroserensPersonne : ,
Petro de
BalmisPersonne : ,
Glaudio de
PontPersonne : ,
Glaudio de
ClerierPersonne : et
Francisco BurritazPersonne : , testibus ad premissa
vocatis et rogatis.
21 avril 1458
Die veneris post dominicam
de Misericordia DominiDate : 21.04.1458, hora vesperorumPériode : le soir vigore predicte assignacionis coram
prefato vicario personaliter constitutus dictus PetrusPersonne : delatus fuit
interrogatus si esset advisatus. Qui respondit quod sic, quia
ipse erat bonus et fidelis catholicus nec unquam fuerat hereticus, quodque
omnia per eum confessata erant pura mendacia.
Tandem ipse PetrusPersonne :
delatus fuit ductus ad cordam et modicum levatus.
Qui statim dixit quod volebat confiteri suum reatum et dixit
et reiteravit de verbo ad verbum, prout supra confessus
fuerat, et post incepit iterum vacillare.
Quo iterato vice reposito ad cordam et modicum levato,
dixit : « Vere, ego volo pure confiteri meum
reatum ».
Et depositus a corda, fuit ductus ad aulam castri. Qui sponte
confessus fuit et dixit quod confessata per eum, prout
heryAinsi dixit, sunt vera ; et fuit ductus ad
sectam per dictum AubremantPersonne : , prout predixit, pro habendo vindictam
a Friburgensibus et quod fuit positus in secta per dictum
AubremantPersonne : ad instanciam
dicti Petri MoralatPersonne :
eius soceri.
Item dixit et sponte confessus fuit quod ipse fuit presens apud
FicignyezAjout dans la marge de
droite avec un signe d’insertionq quando
dictus
AubremantPersonne : cepit
unum puerum in domo
Jaqueti
BonatPersonne : et suffocavit eum et dimisit ipsum
suffocatum juxta matrem suam ; et die crastina de
mane fuit sepultus, et nocte sequenti ipsi deterraverunt ipsum
et portavit eum idem
AubremantPersonne : ad sectam. Quem
Vuillelmus NycoPersonne : preparavit,
et eum comederunt en
OrchipotChangement de langue : français13.
Item dixit quod dyabolus precipit eis quod ponant tot gentes in
secta quot poterunt.
Interrogatus si vellet ulterius dicere, dixit quod non pro
tunc, quia non recordabatur nec erat advisatus aliud dicere.
Quem prefatus vicarius assignavit ad diem crastinamDate : 22.04.1458
ad se interim advisandum et tunc complendum suum processum
et procedendum in causa sive processu huiusmodi, prout stilus
inquisicionis requirit.
Datum et actum die
veneris, hora et anno prescriptisDate : 21.04.1458, presentibus
domino Nycodo PiquignyetiPersonne :
curatoTerme : de ColumberioLieu : , Johanne CroserensPersonne : , Petro de BalmisPersonne : , Glaudio de PontPersonne :
et Glaudio de CleryerPersonne : ,
testibus ad premissa vocatis et rogatis.
22 avril 1458
Die sabbati post dominicam
de Misericordia Domini, anno quo supra, hora
vesperorumDate : 22.04.1458
vigore suprascripti assignacionis coram vicario prefato
personaliter constitutus prefatus PetrusPersonne : delatus fuit per quem supra interrogatus
si esset advisatus. Qui dixit quod nesciret aliud dicere
nisi prout supra. Dixit quodque confessata per eum vera
sunt.
Tandem orthodoxe fidei procurator renunciavit in causa et
petiit renunciari per dictum delatum et concludi per dictum
dominum vicarium.
Quiquidem vicarius easdem partes assignavit ad diem mercurii post
dominicam de JubilateDate : mercredi, 26.04.1458, hora
vesperorumPériode : le soir tunc ad concludendum in huiusmodi causa
sive processu, si commode concludi possit, et procedendum,
prout stilus inquisicionis requirit.
Datum et actum die, hora et anno prescriptis, presentibus
nobili viro Petro de
BalmisPersonne : , Glaudio de
PontPersonne : et Henrico de
PraromantPersonne : , testibus ad premissa vocatis et
rogatis.
26 avril 1458
Anno Domini millesimo
quatercentesimo quinquagesimo octavo, die mercurii
post dominicam de JubilateDate : 26.04.1458 vigore
retroscripte assignacionis coram venerabili viro fratre
Remondo r de RotaPersonne : inquisitore
personaliter constitutus
Petrus
douz ChanozPersonne : delatus fuit per eumdem dominum
inquisitorem mediante suo juramento ad sancta Dei euvangelia
prestito interrogatus si vellet aliquid addere vel
minuere in suo processu, sibi de verbo ad verbum lecto et
seriatim declamato. Qui dixit quod non et medio eius juramento
asseruit contenta in dicto eius processu vera esse, prout
supra scripta sunt.
Item fuit interrogatus si haberet aliquas
deffensiones quibus vellet uti contra fidei procuratorem in
huiusmodi processu. Qui dixit quod non.
Et tunc fidei procurator renunciavit in causa ut alias et
peciit concludi et jus dici, et similiter ipse delatus peciit
jus. Quorum procuratoris fidei et
PetriPersonne : delati peticionem et requestam prefatus
dominus inquisitor in causa et processu huiusmodi
conclusit et assignavit partes ipsas ad
diem veneris s
proxime sequentem post dominicam de JubilateDate : vendredi, 28.04.1458
in ecclesia cathedrali
Beate
Marie virginis LausannensiLieu : ad audiendum
jus et
sentenciam diffinitivamTerme :
super huiusmodi causa sive processu.
Datum et actum die
mercurii et anno suprascriptisDate : 26.04.1458, presentibus
fratre Petro CuchironPersonne : ,
domino Nycodo
PiquignyetiPersonne : , domino Vincencio RomeirPersonne : , Jaqueto DauxPersonne : , Glaudio
de PontPersonne :
et Glaudio de ClerierPersonne : ,
testibus ad premissa vocatis.
[Signature :]
SoctensPersonne : 14
Seing/signe notarial
Processus
Petri douz ChanozPersonne : de
MidesLieu :
parrochie de TornyeLieu :
Lausannensis diocesisLieu :
heretici convicti et combusti
Dessin à la plume†
15HensilinusPersonne : de
VillaretLieu : dixit hereticam ab uno
anno citra
MiguePersonne :
uxorem
Nycodi ParadixPersonne : ,
Petrus ParadixPersonne :
eorum filius.
Alexia de LestraPersonne : de
SensalesLieu :
GroulonPersonne : de
ChastelLieu : 16
Résumé
Pierre dou Chanoz, de Middes, comparait le 6 avril 1458 devant l’inquisiteur dominicain Raymond de Rue, au château d’Ouchy. Le vicaire épiscopal Pierre Creschom le rejoint le lendemain pour instruire la suite du procès. Après la troisième monition, le procureur de la foi produit trois procès d’hérétiques condamnés qui ont dénoncé Pierre, et demande une sentence interlocutoire pour le soumettre à la torture. Suite à quelques délais, la sentence interlocutoire est finalement rendue par la cour le 19 avril et exécutée immédiatement. L’inculpé avoue et dénonce au total 10 personnes (9 hommes et 1 femme). Le lendemain, en l’absence de l’inquisiteur, il se rétracte en privé devant le vice-inquisiteur Pierre Borrelli, mais il reprend ses aveux le 21 avril devant ce dernier, après avoir été à nouveau torturé. L’inquisiteur Raymond de Rue conclut le procès le 26 avril et la sentence [de mort par le feu] est rendue le 28 avril dans la cathédrale de Lausanne.