check_box zoom_in zoom_out
SSRQ SG III/4 78-1

Sammlung Schweizerischer Rechtsquellen, XIV. Abteilung: Die Rechtsquellen des Kantons St. Gallen, Dritter Teil: Die Landschaften und Landstädte, Band 4: Die Rechtsquellen der Region Werdenberg: Grafschaft Werdenberg und Herrschaft Wartau, Freiherrschaft Sax-Forstegg und Herrschaft Hohensax-Gams, par Sibylle Malamud

Citation : SSRQ SG III/4 78-1

Licence : CC BY-NC-SA

Jahrrechnung von Ulrich Feiss, dem ersten Luzerner Landvogt der Grafschaft Werdenberg und der Herrschaft Wartau

1487 février 9.

  • Cote : StALU URK 209/3021, fol. 2r–3r
  • Date : 1487 février 9 (fritag nechst nach Dorathe)
  • Tradition : Aufzeichnung, Heft (unpaginiert) mit Pergamentumschlag
  • Support d’écriture : Papier
  • Dimensions l × h (cm) : 23.0 × 30.5
  • Langue : allemand

Diese Rechnung befindet sich in einem RechnungsbuchTerme : mit den jährlichDurée répétée : 1 annéeen RechnungenTerme : der Landvögte von LuzernLieu : von 1487Date : 1487 bis 1493Date : 1493. Die Rechnungen für die Herrschaft WartauLieu : sind für die Jahre 1488Date : 1488 und 1489Date : 1489 von Ammann MüllerPersonne : von Wartau Mitte Mai separat abgelegt und in das Heft eingetragen worden. Das Heft wurde ergänzt mit dem EidTerme : der UntertanenTerme : und strafrechtlichen BestimmungenTerme : (SSRQ SG III/4 79-1), einem InventarTerme : des Schlosses WerdenbergLieu : unter Landvogt Ulrich FeissPersonne : (SSRQ SG III/4 80-1) sowie einem Eid und einer OrdnungTerme : zum LandvogtTerme : (SSRQ SG III/4 81-1). Dem Heft wurden einige lose Einzel- und Doppelblätter beigelegt. Es handelt sich wohl um EntwürfeTerme : zu den Ergänzungen im Rechnungsbuch.

Texte édité

|Saut de pageDis ist miner herren rechebuchTerme : umb die grafschaft Werdenberg und der herschaft WartowLieu : , angevangen uff fritag nechst nach DoratheePersonne : anno dmAbréviation lxxxvijDate : 09.02.1487

Dis ist miner herren rêchenbuchTerme : umb die graveschafft Werdenberg und der herschafft WartowLieu : , angevangen uff fritag nechst nach DoratheePersonne : anno dmAbréviation lxxxvijDate : 09.02.1487

[fol. 1r]Saut de page [fol. 1v]Saut de page1 [fol. 2r]Saut de page a–

Uff donstag nechst nach sant DorotheePersonne : n tag anno dmAbréviation lxxxvijDate : 08.02.1487 ist rechnung geben durch Ülrichen VeissPersonne : en, vogt zuͦ Werdenberg und WartowLieu : ,2 b von dem vergangnen jar von der graveschafft WerdenbergLieu : und der herschafft WartowLieu : wegen. Und ist in dem zyt gevallen zü Werdenberg und WartowLieu : an stu̍renTerme : , an dienstenTerme : , an zinsenTerme : , an zechendenTerme : , an weissenTerme : , an vechTerme : , an bonenTerme : , an gerstenTerme : , an kornTerme : , an nussenTerme : , an rebenTerme : und an hanffTerme : , an anckenTerme : , zigerTerme : und keß zinßenTerme : , ouch vïschetzenTerme : , an winTerme : , so dis jars gevallen und gewachsen ist, das düt alles an einer summ zü gelt geslagen und yegklich stuck besunder gewerdet, wie das von dem graven angeben und das in dem urberbu̍chTerme : von stuck ze stuck geschriben stāt und tüt die summ namlich xjc xxiiij guldinUnité monétaire : 1124 florins 1 Unité monétaire : 1 sou/sol . Daran gat ab, so der graffTerme : fu̍r geben hātt und sich das nit vindet, namlich lxviij guldinUnité monétaire : 68 florins und 2  ₰Unité monétaire : 2 sous/sols .
Aber gevallen an vällenTerme : iij guldinUnité monétaire : 3 florins .
So dann gevallenn an büssenTerme : xvj guldinUnité monétaire : 16 florins minder vj Unité monétaire : 6 sous/sols . Sûma düt an inen namlich mo und lxxv guldinUnité monétaire : 1075 florins ein ortUnité monétaire : 1 un quart d’un florin .
Noch ist gefallen an vällen iij Terme : , sind vorhanden, hatt der vogt, und gehören minen herren zü.
Darwider, so hatt er usgeben, so er an beden slossenTerme : WerdenbergLieu : und WartowLieu : verbuwennTerme : und verdeckt hātt, ouch lönTerme : und umb spißTerme : , so die winrebenTerme : gebuwere und darin gewerchet hand, deßglich ander werchlu̍tTerme : , so da sust gewerchet hand, und denen umb spiß, so die tawenTerme : tuͦnd und tün söllen, ouch das u̇ber des vogts hushalten dis jares gangen ist mit knechtenTerme : und junckfrowenTerme : lönen und anders, so daru̍ber gangen, als er dz eigentlich von stuck ze stuck gerechnet hatt. Und düt sin usgeben und cost ijc guldin und v guldinUnité monétaire : 205 florins xiij Unité monétaire : 13 sous/sols viij hlrUnité monétaire : 8 mailles .
Item aber ist costen daruff gangen, so im sloß an weissen und kernen verbrucht ist, und an schulden, so der vogt inen geben hatt, so im gewerchet hand in winrebenn ald sust ander werch, das ist lxxvij schöffelMesure de volume : 77 boisseaux blé (froment) und iiɉ fiertel an weissenMesure de volume : 2.5 quarts blé (froment) .
Und an korn xv schöffelMesure de volume : 15 boisseaux grain und iij fiertelMesure de volume : 3 quarts grain , das dut an gelt wie das im urberbuͦch angeslagen ist lxxx guldinUnité monétaire : 80 florins .
Item aber über das hußTerme : gangen an den güternTerme : , so der vogt selbs hātt und buwt und aber in sim innemen im zü gerechnet ist: Das ist des ersten der Ober GrabenLieu : , der ist für x guldinUnité monétaire : 10 florins zinß angeslagen. So hatt er die Buchser WißLieu : , ist ouch fur x guldinUnité monétaire : 10 florins zins angeslagen. Ouch den krießgartTerme : , ein wingartenTerme : und ein krutgartenTerme : , das ist ouch fu̍r iiij guldinUnité monétaire : 4 florins an zinß angeslagenn.
Also düt sin usgeben umb das, so obgemeldet ist, an einer summ, als er das alles eigentlich von stuck ze stuck gerechnet hatt und düt an siner summ namlich iijc und viiij guldinUnité monétaire : 309 florins xiij Unité monétaire : 13 sous/sols viij hallerUnité monétaire : 8 mailles .
Item aber so hatt der vogt usgeben, so in miner herren dienst und nutz komen ist: Des ersten, das er zwen ochsenTerme : koufft, so der [fol. 2v]Saut de page vogt hātt, und gehörren minen herren zü umb salpeterTerme : . Und dem schriberTerme : von Werdenberg ze lonTerme : geben von dem kouffbrieffTerme : ze machen umb Werdenberg3 und WartowLieu : , ouch dem weibelTerme : daselbs ein kleidTerme : , desglich, das er zwo kü koufft hatt, sind vorhanden und gehörren minen herren zü. Ouch als er usgeben hatt zerungTerme : im und den bottennTerme : von Werdenberg, so in dem stoßTerme : zwu̍schent minen herren und den EitgenossenOrganisation : À l’original : Eitgnen ist gan EinsidlenLieu : uff den tag und wider heim, verzert hand, das tüt, so vorstatt, xljc guldenUnité monétaire : 41 florins iiij Unité monétaire : 4 sous/sols .
Sûma das alles abgezogenn und eins gegen dem andren gerechnet, so ist noch u̇ber das alles noch gevallenn und vorhandenn vijc und xviiij guldinUnité monétaire : 719 florins xxxij Unité monétaire : 32 sous/sols iiij hallerUnité monétaire : 4 mailles .
Daran hatt der vogt angends bar gewert jc Rinischer guldinUnité monétaire : 100 florins de la Rhénanie.
Sûma no stat us, so der vogt sol und gevallen, ist namlich vjc und xviiij guldinUnité monétaire : 619 florins xxxij Unité monétaire : 32 sous/sols iiij hlrUnité monétaire : 4 mailles . Dasselb ist an win, an korn im sloß vorhanden, mer und nit minder.
d–Daran hat der vogt bar gewert mim gefatterTerme : HoldermeyerPersonne : , seckelmeister, hundert guldenUnité monétaire : 100 florins uff samstag nach des helgen krûtz tag ze meyen in dissem jarDate : 05.05.1487, aber hat er gewert lx guldinUnité monétaire : 60 florins uff mendagDate : 02.07.1487 e–vor sant UͦlrichPersonne : s tagAjout dans la marge de gauche–e.Ajout à la hauteur de la ligne par une autre main–d
Item aber ist costTerme : u̍ber das hushabenTerme : gangenn und im sloßTerme : verbrucht, so von dem graven koufft ist, kornTerme : , haberTerme : und höwTerme : , als er in das sloß komen und hushaben solt, tüt xxiiij guldinUnité monétaire : 24 florins xij Unité monétaire : 12 sous/sols vj ₰Unité monétaire : 6 deniers und dann darzuͦ xviiij schöffelMesure de volume : 19 boisseaux grain und iij fiertel kornMesure de volume : 3 quarts grain . Das alles söllen min herren dem graven, min herren graff Johans Peter von MosaxPersonne : , noch gelten und ist in keiner rechnung begriffen noch gerechnet.
Item so ist im sloß zü WerdenbergLieu : noch vorhanden an fleischTerme : , höwTerme : und anders und vor in dem usgeben verrechnet und besser dann xx guldinUnité monétaire : 20 florins ist, das hatt und kumpt minen herren und dem vogt uff das nechst komend jar zü nutz.
Item die höffTerme : WartwoLieu : , so der graff verkoufft und geben hatt f–umb umbCorrigé de : umb–f viiijc und l guldinUnité monétaire : 950 florins , und hand gulten zü zinß umb xliiij schöffel : 44 boisseaux und gilt ein schöffel : 1 boisseau ɉ guldinUnité monétaire : 0.5 florin . Das duͤt jerlichs zinses zü gelt geslagen xxij guldinUnité monétaire : 22 florins . So tünd aber die viiijc und l guldinUnité monétaire : 950 florins , wann die zü gu̍ltTerme : geslagen xxUnité monétaire : 22 florins , umb ein düt jerlich ze zinß xlviij guldenUnité monétaire : 48 florins . Und daran hant die von WartowOrganisation : , so den kouff getan hand, mim gevatter, seckelmeister Hans HoldermeyerPersonne : , gewert iijc guldinUnité monétaire : 300 florins uff fritag nach DorotheaPersonne : im lxxxvij jareDate : 09.02.1487. g–So ist an dz gelt bezalt xxx guldenUnité monétaire : 30 florins , dem gräffen ist ouch verdetigetTerme : , noch sol an sy vjc und xx guldinUnité monétaire : 620 florins .Ajout à la hauteur de la ligne par une autre main–g
h–Item aber hat der fogt gewert dem statschriberTerme : xxxv guldinUnité monétaire : 35 florins , sint komen an dz umgeltTerme : Ajout au-dessous de la ligne par une autre main–h.
[fol. 3r]Saut de page
Item der vogt hat gewert min gefatter, seckelmeister Wernherr von MeggennPersonne : , xlviij gulden an Oͤsterricheschen plappartÀ l’original : plaUnité monétaire : 48 florins d’Autriche, dz hat Jackob JegerPersonne : brächt.
Item xviiij gulden an altten plappartÀ l’original : pla und an krûtzerenUnité monétaire : 19 florins .
Item x gulden an dicken plappartÀ l’original : plaUnité monétaire : 10 florins .
Item xxxv gulden in goldUnité monétaire : 35 florins .
Item iij tugattenUnité monétaire : 3 ducats .
Item ij Ūttrisch guldenUnité monétaire : 2 florins d’Utrecht.
Item xxxvj  an unser mūntzUnité monétaire : 36 sous/sols de Lucerne.
Item aber gewert, so TalheinPersonne : brächt hat, des ersten lv gulden in goldUnité monétaire : 55 florins .
Item cxxvj gulden an krūtzeren und krūtz plappartÀ l’original : plaUnité monétaire : 126 florins .
Item ij Ūttrischs guldenUnité monétaire : 2 florins d’Utrecht.
Item viij guldenUnité monétaire : 8 florins und xxiij  an unser mūntzUnité monétaire : 23 sous/sols de Lucerne, ij lib hlrUnité monétaire : 2 livres fūr ein guldenUnité monétaire : 1 florin .Terme :
Item aber gewert ijc und iiɉ guldenUnité monétaire : 202.5 florins gräff HeinrichPersonne : 4 an sin libdingTerme : .
Item allso so hat er fūr bezalt hundert guldenUnité monétaire : 100 florins xx Unité monétaire : 20 sous/sols .–a [...]Non-pertinence éditoriale5

Annotations

  1. Suppression d’une main plus récente.
  2. Suppression : rechnungTerme : .
  3. Suppression : .
  4. Ajout à la hauteur de la ligne par une autre main.
  5. Ajout dans la marge de gauche.
  6. Corrigé de : umb.
  7. Ajout à la hauteur de la ligne par une autre main.
  8. Ajout au-dessous de la ligne par une autre main.
  1. Der Umschlag des Hefts ist nicht beschriftet.
  2. Ulrich Feiss war von 1486–1489 der erste Luzerner Vogt in Werdenberg (HLS).
  3. Verkauf von Schloss, Stadt und Grafschaft Werdenberg und Schloss und Herrschaft Wartau durch Graf Johann Peter von Sax-MisoxPersonne : an LuzernOrganisation : am 29. Oktober 1485Date : 29.10.1485, siehe LAGL AG III.2405:009.
  4. Graf Heinrich von Sax-Misox, Vater von Johann Peter von Sax-MisoxPersonne : .
  5. Es folgen auf S. 5–17 weitere Rechnungen der Landvögte. 1488Date : 1488 und 1489Date : 1489 legen Landvogt Ulrich FeissPersonne : für WerdenbergLieu : und Ammann MüllerPersonne : von Wartau für die Herrschaft WartauLieu : wieder Rechnung ab (S. 5–9). Es folgen 1490Date : 1490, 1491Date : 1491 und 1492Date : 1492 die Rechnungen von Hans SonnenbergPersonne : , nachfolgender Landvogt von Werdenberg und WartauLieu : (S. 10–15). Als letzter Landvogt folgt Hans GrepperPersonne : , der im Januar 1493Date : 1493 die Rechnung ablegt (S. 16–17).