SSRQ ZH NF I/2/1 214-1
Sammlung Schweizerischer Rechtsquellen, I. Abteilung: Die Rechtsquellen des Kantons Zürich. Neue Folge. Erster Teil: Die Stadtrechte von Zürich und Winterthur. Zweite Reihe: Die Rechtsquellen der Stadt Winterthur. Band 1: Die Rechtsquellen der Stadt Winterthur I, par Bettina Fürderer
Citation : SSRQ ZH NF I/2/1 214-1
Licence : CC BY-NC-SA
Weihe der Pfarrkirche in Winterthur samt den Altären nach Baumassnahmen
1515 juin 24 – 26. Winterthur
Description de la source
- Cote : STAW URK 1997
- Date : 1515 juin 24 – 26 Tradition : Original
- Support d’écriture : Pergament
- Dimensions l × h (cm) : 45.0 × 29.0 (Plica : 4.0 cm)
- 1 sceau :
- Generalvikar Balthasar Brennwald von KonstanzPersonne : , cire avec un bord, ovale pointu, attaché à une lanière en parchemin, bien conservé
- Langue : latin
Commentaires
Die heutige Stadtkirche von WinterthurLieu : wurde in der zweiten Hälfte des 11. oder in der ersten Hälfte des 12. Jahrhunderts erbaut und in der Folgezeit erweitert und umgestaltet. Die an derselben Stelle errichteten Vorgängerbauten aus Holz und Stein reichen zurück bis in das 7. oder 8. Jahrhundert. Zur Baugeschichte vgl. Windler 2014, S. 32-33, 39-45, 64-67.
Seit Ende des 13. Jahrhunderts kontrollierte der RatOrganisation : über städtische Pfleger das durch Stiftungen der Bürgerinnen und Bürger anwachsende Kirchenvermögen, vgl. SSRQ ZH NF I/2/1 8-1. Daher übernahm er auch die Initiative zu weiteren Baumassnahmen an der Kirche, die Errichtung des Südturms und die Erneuerung des Schiffs. Die Erweiterung des Gebäudes war notwendig geworden, nachdem die Einwohner der beiden Vorstädte 1482 in den Sprengel der Pfarrkirche integriert worden waren (SSRQ ZH NF I/2/1 123-1). Die vorgesehenen Standorte der Altäre nach dem Umbau notierte der WinterthurerLieu : Stadtschreiber im Herbst 1487 in das Ratsbuch (STAW B 2/5, S. 268). Zu der Altarweihe und den vorangegangenen Baumassnahmen vgl. Illi 1993, S. 133-138; Ziegler 1933, S. 38-47; Ziegler 1900, S. 31-38.
Diese Bautätigkeit fiel in eine Phase, in der auf der ZürcherLieu : Landschaft zahlreiche Kirchen erneuert oder umgebaut wurden. In dem vorreformatorischen Kirchenbauboom manifestiert sich nicht zuletzt das wachsende Selbstbewusstsein der Gemeinden und das Bedürfnis nach Repräsentation, vgl. Jezler 1988, S. 12, 68-71, 78-79.
Texte édité
Nos, frater BaltasarPersonne : , ordinis Fratrum PredicatorumOrganisation : , dei et apostolice sedis gratia episcopus TroyanusLieu : 1, reverendi in Christo patris et domini, domini HugonisPersonne : eadem gratia episcopi ConstantiensisLieu : ,
in pontificalibus vicarius generalis, recongnoscimus per presentes, quod sub anno a nattivitate domini millesimo quingentesimo quintodecimo, die autem vicesima quarta a–mensis
mensisÀ corriger en :
mensis–a iunii, ipsa videlicet die nattalisAinsi sancti Johannis baptistePersonne : Date : 24.06.1515, insignia pontificalia exequentes in oppido WintterturLieu d’origine : ConstantiensisLieu : dyocesis et illic ecclesiam parrochialem de fundo
novo restauratam preter chorum consecravimus in honore sanctorum LaurenciiPersonne : levite, PangraciiPersonne : , AlbaniPersonne : , martirum, similiter et altare die eadem in medio ante chorum infra duasQuantité : 2
ianuas consecravimus in honore sanctorum NicolaiPersonne : , episcopi, SeveriPersonne : , episcopi, et confessorum. Demum anno ut supra, die vere vicesima quinta mensis iuniiDate : 25.06.1515, in ecclesia parrochiali
oppidi prenominati, in WintterturLieu : , iterum insignia pontificalia exequentes quinqueQuantité : 5 altaria denuo in lattere dextro eiusdem ecclesie consecravimus: altare igitur primum in lattere predicto circa ianuam eiusdem latteris in honore sanctorum AnthoniiPersonne : , abbatis et confessoris ac principalis patroni, StefphaniPersonne : , prothomartiris, ValentiniPersonne : ,
DyonisiiPersonne : cum sociis martirum, ArbogastiPersonne : , WolfgangiPersonne : , episcopi, ErhardiPersonne : , episcopi, GalliPersonne : , abbatis, JodociPersonne : , confessoris, FransiciPersonne : , patriarche ordinis Fratrum MinorumOrganisation : , AppoAjout au-dessus de la ligneblloniePersonne : , virginis
et martiris, altare vero secundum in angulo latteris dextri in honore principaliter sancti Johannis, ewangelistePersonne : , sancte et individue trinitatis, beatissime virginis
MariePersonne : , FelicisPersonne : et RegulePersonne : Organisation : , martirum, CuͦnradiPersonne : , episcopi et confessoris, sanctarumque Marie MagdalenePersonne : , AffreePersonne : cum sodalibus, JulianePersonne : , virginis et martiris, et sancte PetronellePersonne : .
Altare autem stertiumÀ corriger en : tertiumc circa predictum principaliter consecravimus in honore sancti Johannis, baptistePersonne : , sanctorum CrispiniPersonne : et CrispinianiPersonne : Organisation : , martirum, UͦdalrichiPersonne : , episcopi et confessoris,
OnofriiPersonne : , confessoris, TheodoriPersonne : sanctarumque UrsulePersonne : cum sodalibus, virginum et martirum. Altare quartum iuxtraÀ corriger en : iuxtad ianuam chori dextri latteris in honore sancte et
individue trinitatis principaliterque consecravimus in honore sanctorum PetriPersonne : et PauliPersonne : Organisation : , appostolorum, AndreePersonne : , appostoli, et JeronimiPersonne : , confessoris. Sed altare quintum ad columpnam
dextri latteris erectum consecravimus singulariter in honore sanctorum Trium RegumOrganisation : sanctorumque MichaelisPersonne : , archangeli, et omnium angelorum, JacobiPersonne : maioris, appostoli,
MathiePersonne : , appostoli, MarciPersonne : , MatheiPersonne : , ewangelistarum, decem milium martirumOrganisation : , MartiniPersonne : , episcopi, DominiciPersonne : , institutoris ordinis Fratrum PredicatorumOrganisation : , WendaliniPersonne : , confessoris,
et sancte OttiliePersonne : , virginis. Insuper anno locoque sepe nominatis iterum insignia exercentes die autem vicesima sexta mensis iuniiDate : 26.06.1515 alia quinque altaria
in sinistro lattere ecclesie predicte consecravimus cum cerimonialibus ad hoc requisitis. Altare igitur primum, quemÀ corriger en : quode die eadem consecravimus, erectum ad colupnam singulariter in honore sancti SebastianiPersonne : , martiris, sanctorumque JeoriiPersonne : , VitiPersonne : , UrbaniPersonne : , pape, CosmePersonne : et DamianiPersonne : Organisation : , LucePersonne : , ewangeliste, AppollinarisPersonne : , martirum,
ElogiiPersonne : , episcopi, RochiiPersonne : , JoachimPersonne : , confessorum, sanctarum AppolloniePersonne : , virginis et martiris, ElizabethPersonne : , lantgravie ac vidue. Altare vero secundum, quemÀ corriger en : quodf die eadem consecravimus,
iuxta sinistram iuanuamÀ corriger en : ianuamg chori in honore beatissime virginis MariePersonne : , sanctorum JosephPersonne : , nutritoris domini nostri Jesu ChristiPersonne : , quatuor coronatorum et martirumOrganisation : .
Altare autem in angulo sepedicto consecravimus principaliter in honore omnium sanctorum, beatissime virginis MariePersonne : , sancte crucis, epiphanie domini, MichaelisPersonne : , archangeli, sanctorum
CristoforiPersonne : , PanthaleonisPersonne : , martirum, OschwaldiPersonne : , regis, sanctarumque AffreePersonne : et BarbarePersonne : , virginum et martirum. Sed altare, quod constructum est inter altare beatissime virginis MariePersonne : et omnium sanctorum, consecravimus in honore sancte KatherinePersonne : , virginis et martiris, sanctorum GregoriiPersonne : , pape, GebhardiPersonne : , episcopi, sanctarum AgathePersonne : , MargarethePersonne : ,
VerenePersonne : , virginum, altare vero quintum, quod eadem die consecravimus, ac de fundo novo erectum circa ianuam sinistri latteris in honore principaliter sancte AnnePersonne : et
JoachimPersonne : , parentum beatissime virginis MariePersonne : , sanctorum PhilippiPersonne : et JacobiPersonne : Organisation : , appostolorum, sanctarumque DoratheePersonne : , BarbarePersonne : , virginum et martirum, BrigidePersonne : , HelenePersonne : et
ElizabethPersonne : , statuentes dicte ecclesie sanctorum LaurenciiPersonne : , PangraciiPersonne : et AlbaniPersonne : , martirum, anniversarium dedicationis diem in dominicam proximam ante festum
sancti LaurenciiPersonne : , levite et martirisDate : 10. août, altaris autem sancti NicolaiPersonne : , episcopi, in dominicam proximam post festum sancti GalliPersonne : , abbatisDate : 16. octobre, altaris vero sancti AnthoniiPersonne : in lattere
dextro in dominicam secundam post festum pascheDate : des fêtes sans date fixe, sed altaris sancti Johannis, ewanglistePersonne : , in dominicam post asumptionis gloriose virginis MariePersonne : Date : 15. août, altaris autem sancti Johannis,
baptistePersonne : , in dominicam ante festum sancte Marie MagdalenePersonne : Date : 22. juillet, altaris vero sanctorum PetriPersonne : et PauliPersonne : Organisation : , appostolorum, in dominicam proximam post festum eorundem appostolorumDate : 29. juin, altaris
Trium RegumOrganisation : in dominicam proximam post festum epiphanie dominiDate : 6. janvier, dedicationem altaris sancti SebastianiPersonne : ponentes in dominicam proximam post festum eiusdem sanctiDate : 20. janvier, sed et altaris beatissime
virginis MariePersonne : in dominicam proximam post festum nattivitatis MariePersonne : , virginisDate : 8. septembre, altaris vero sancti KatherinePersonne : in dominicam post festum sancti MichaelisPersonne : Date : 29. septembre, altaris autem omnium sanctorum in dominicam
post festum omnium sanctorumDate : 1. novembre, ultimi vero altaris, sancte AnnePersonne : , in dominicam proximam post festum sancte, sancte AnnePersonne : Date : 26. juillet, singulis annisDurée répétée : 1 année ibidem celebrandcelebrandum ac solempniter peragendperagendum.
Cupientes igitur, ut prefata ecclesia parrochialis in WintterturLieu : cum suis altaribus congruis frequentetur honoribus Cristique fideles eo libentius confluant ad eandem,
quo ibidem dono celestis gratie se conspexerint uberius refectos, omnibus vere penitentibus, confessis et contritis, qui in supra dictorum tam ecclesie quam altarium sanctorum
patronorum sive sanctarum patronarum aut dedicationum predictorum festivitatibus devotionis causa confluxerint vota sua inibi persolvendo, et pro fabrica seu ornamentis
eorundem conservationumÀ corriger en : conservationeh aut reparationumÀ corriger en : reparationei manus porrexerint adiutrices, de omnipotentis dei misericordia ac beatorum PetriPersonne : et PauliPersonne : Organisation : , appostolorum eius, confisi sufragiis
auctoritate etiam ordinaria prefati domini nostri ConstantiensisLieu : quadraginta diesPériode : 40 jours indulgentiarum de iniunctis eis penitenciis misericorditer in domino relaxamus presentibus perpetuis futuris temporibus duraturamÀ corriger en : duraturarumj. Harum testimonio litterarum nostro sigillo pontificali appenso roboraturum. Datum et actum anno, die
locoque prenominatis, indictione tercia.
Einweyhung der altare in der pfarkirchen zu WinterthurLieu : , als selbige aus dem grund restaurirt
worden, außertdem chor, von BalthaßerPersonne : , bruder des Prediger OrdensOrganisation : , unter bischoff HugoPersonne : zu ConstantzLieu : ,
anno 1515
Résumé