check_box_outline_blank zoom_in zoom_out
SSRQ ZH NF I/2/1 200-1

Sammlung Schweizerischer Rechtsquellen, I. Abteilung: Die Rechtsquellen des Kantons Zürich. Neue Folge. Erster Teil: Die Stadtrechte von Zürich und Winterthur. Zweite Reihe: Die Rechtsquellen der Stadt Winterthur. Band 1: Die Rechtsquellen der Stadt Winterthur I, par Bettina Fürderer

Citation : SSRQ ZH NF I/2/1 200-1

Licence : CC BY-NC-SA

Verpflichtung des Rektors der Pfarrkirche in Winterthur

1505 décembre 24. Winterthur

Ulrich Graf, Priester der Diözese Konstanz und designierter Rektor der Pfarrkirche in Winterthur, verpflichtet sich vor dem Notar Alban Graf, genannten Zeugen und dem Schultheissen Hans von Sal namens des Rats zur Einhaltung folgender Bestimmungen: Der Rektor soll in Winterthur seinen Wohnsitz haben (1). Er soll die Leutpriesterstelle niemandem länger als ein Jahr übertragen ausser mit Zustimmung des Schultheissen und Rats (2). Er soll die Leutpriesterstelle und die übrigen Pfründen an seiner Kirche, die seiner Kollatur unterliegen, nur den Kandidaten übertragen, die Schultheiss und Rat gewählt haben (3). Er soll die Kapläne, Altaristen, Terminarier und Priester bei ihrer Stellung und alle geistlichen Personen beiderlei Geschlechts in der Stadt im Besitz ihrer Einkünfte, Rechte und Gewohnheiten belassen (4). Er soll auf Bitten des Schultheissen und Rats dem Kaplan des St. Sebastian-Altars in seiner Kirche erlauben, die ihm erteilten Spenden an sich zu nehmen (5). Wenn Schultheiss und Rat dem Rektor einen Aufenthalt ausserhalb der Stadt genehmigen, haben sie als rechtmässige Verwalter die Vollmacht, an seiner Stelle alles zu regeln, was sich auf ihn im Namen der Pfarrkirche oder der Pfründeninhaber bezieht. Der Rektor ist verpflichtet, ihre Anordnungen einzuhalten (6). Er soll die Rechte und Gewohnheiten des Kirchenbaufonds wahren (7). Er soll jedes Jahr auf eigene Kosten eine geschmückte Osterkerze an dem gewohnten Ort in der Pfarrkirche aufstellen (8). Er soll den Schultheissen, die Räte und die Einwohner sowie die Stadt nicht an ihren Rechten, Privilegien, Gnaden, Gewohnheiten und Statuten beeinträchtigen oder diesen zuwiderhandeln (9). Der Notar Alban Graf von Winterthur, Priester der Diözese Konstanz, beglaubigt das Instrument mit seinem Notarzeichen unter Nennung der Zeugen Benedikt Landenberg und Johannes Färber, Kapläne an der Pfarrkirche in Winterthur.

  • Cote : STAW URK 1896
  • Date : 1505 décembre 24
  • Tradition : Original
  • Support d’écriture : Pergament
  • Dimensions l × h (cm) : 44.5 × 43.5
  • Langue : latin
  • Scripteur : Alban Graf, Notar

Das Patronatsrecht, die Befugnis, die Pfarrstelle in WinterthurLieu : zu besetzen, ging 1467 mit der Übertragung der Stadtherrschaft von den Herzögen von ÖsterreichOrganisation : an Bürgermeister und Rat von ZürichLieu : Organisation : über. Schultheiss und Rat von WinterthurLieu : Organisation : behielten sich jedoch eine gewisse Aufsichtsfunktion vor. So mussten die Rektoren der Pfarrkirche ihnen gegenüber die Einhaltung ihrer Pflichten zusichern, vgl. SSRQ ZH NF I/2/1 30-1.

Texte édité


In nomine domini amen.
Serie presentis publici instrumenti universis et singulis, quibus nosse fuerit oportunum et quos presens negotium quomodolibet
concernit, pateat evidenter et sit notum, quod sub anno a nativitate eiusdem millesimo quingentesimo quinto, inditione octava, pontificatus sanctissimi
in Christo patris ac domini nostri domini JuliiPersonne : divina providentia pape secundi anno tertio, die vero mercurii vicesimaquarta mensis decembris et hora quasi vesperarumPériode : l’après-midi
Date : 24.12.1505

in oppido WinterthurLieu d’origine : ConstantiensisLieu : diocesis et ibidem in pretorio, in stuba posteriori eiusdem pretorii, in qua celebrari consueverunt consilia a sculteto et consulibusOrganisation : eiusdem
oppidi, in mei notarii publici testiumque infrascriptorum presentia personaliter constituti honorabilis dominus Uͦlricus GrafPersonne : , presbyter dicte ConstantiensisLieu : diocesis, rector ecclesie parochialis
sancti LaurentiiPersonne : predicti oppidi WinterthurLieu : (sed nondum in ipsius ecclesie corporalem possessionem missus), ex una et validus ac sapiens Johannes de SalPersonne : , scultetus
iamdicti oppidi, tamquam scultetus nomine suo necnon providorum ac circumspectorum virorum consulum eiusdem oppidi partibus ex altera.
Ubi tunc prefatus dominus Uͦlricus GrafPersonne : per dei
gratiam corpore et mente, prout adapparuit, sanus, non vi aut metu coactus seu dolo et fraude sinistris circumventus, sed sponte et libere ac ex certa scientia, matura etiam deliberatione desuper, ut ait, prehabita, publice et expresse fatebatur, dixit, proposuit et recognovit, se cum prememoratis dominis sculteto et consulibus dicti oppidi WinterthurLieu : Organisation : suo et omnium
ac singulorum, quorum interest, loco et nomine de omnibus et singulis infrascriptis punctis, de quibus etiam certificatus esset, ita quod non per errorem ductus, spontanee et amicabiliter, concordasse, eademque omnia et singula, prout infra specificantur et subscribuntur, solempni ac corporali iuramento iuravit et promisit presentique instrumento promittit se facere, adimplere et
observare, ipsaque rata, grata atque firma habere et eis cum effectu satisfacere eisque in nullo contravenire velle per se nec per alium in iudicio vel extra, quibusvis ingenio et colore quesitis seu querendis.
Primo videlicet, quod idem dominus rector deinceps in dicto oppido WinterthurLieu : personalem faciat residentiam, nisi inducias a sculteto et
consulibus
Organisation :
iamdicti oppidi pro tempore existentibus super hiis obtinere valuerit.
Item quod plebanatum ecclesie sue prefate in WinterthurLieu : numquam alicui alteri conferat, plusquam ad unius anniPériode : 1 année
spacium, nisi istud fiat cum expresso consensu et voluntate sculteti et consulum supradicti oppidi WinterthurLieu : Organisation : pro tempore existentium.
Item quod eundem plebanatum et ceteras prebendas sepenominati oppidi WinterthurLieu : in ecclesia sua pretacta ad ipsius collationem spectantes, totiens quotiens oportunum fuerit, conferat personis legalibus illis dumtaxat, quos scultetus
et consules
Organisation :
prementionati pro tempore existentes ad hoc duxerint eligendos, et nullis aliis.
Item quod omnes capellanos ac altaristas, terminarios et presbyteros comparationibus
suis ipsosque et quascumque alias religiosas personas utriusque sexus, cuiuscumque conditionis, ordinis seu status fuerint, in prefato oppido WinterthurLieu : commorantes usufructibus, iuribus
et consuetudinibus suis hucusque ad ipsos introductis frui et gaudere permittat.
Item quod ad preces dictorum sculteti et consulumOrganisation : oppidi prefati capellanum altaris sancti SebastianiPersonne : in dicta sua ecclesia pro tempore existentem oblationes sibi factas libere imbursare permittat.1 Item si ipsum aliquando de consensu et voluntate ipsorum sculteti et consulumOrganisation : abesse seu
in personali residentia dicte sue ecclesie non existere contingat, quod extunc iamdicti scultetus et consulesOrganisation : oppidi predicti pro tempore existentes semper tamquam et prout legittimi
procuratores, quos etiam ut sic ad hoc constituebat, plenariam debeant habere auctoritatem et potestatem, omnia et singula ad eundem rectorem nomine et occasione dicte ecclesie sue aut
prebendarum eiusdem ecclesie aut alio quovismodo spectantia ipsius loco et nomine, taliter qualiter tunc eis videbitur, expedire disponendi, ordinandi et perficiendi. Et quod
ut sic per eos gesta, disposita et ordinata rata, grata atque firma tenere debeat atque velit.
Item quod fabrice dicte ecclesie sue in WinterthurLieu : eiusque iuribus et consuetudinibus
in nulla parte detrahere aut derogare velit aut presumat.
Item quod singulis annisDurée répétée : 1 année sub expensis suis unum cereum paschalem ornatum, prout moris est, in ecclesiam suam predictam
dare et ad locum suum consuetum ordinare debeat atque velit.
Item quod scultetum et consules ac oppidanos sepedicti oppidi ipsumque oppidum WinterthurLieu : Organisation : omnibus et singulis
suis iuribus, privilegiis, gratiis, consuetudinibus et statutis pacifice et quiete frui et gaudere permittat eisque in eisdem vel aliquo eorundem nullo modo derogare, detrahere aut contraire velit aut presumat, dolo et fraude in hiis omnibus penitus circumscriptis, adhibitis in hiis et circa ea verborum et gestuum solemnitatibus solitis et consuetis.
Super quibus omnibus et singulis premissis prefatus Johannes de SalPersonne : scultetus nomine quo supra, ut unum vel plura conficerem et confecta sibi traderem publicum instrumentum vel
publica instrumenta, me notarium publicum infrascriptum debita cum instantia requisivit. Que acta sunt anno domini, inditione, pontificatu, mense, die, hora et loco, quibus
supra, presentibus ibidem honorabilibus viris dominis Benedicto LanndenbergPersonne : et Johanne FerwerPersonne : , capellanis sepedicti oppidi, testibus ad premissa specialiter vocatis et requisitis.
[Signature :] Seing/signe notarial
Et ego, Albanus GrafPersonne : de WinterthurLieu : , presbyter ConstantiensisLieu : diocesis, sacris apostolica et imperiali auctoritatibus publicus notarius quia
premissis omnibus et singulis dum sic, ut premittitur, fierent et agerentur una cum prenominatis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, idcirco presens publicum instrumentum manu mea propria scriptum exinde confeci, subscripsi et in hanc publicam formam redegi signoque et
nomine meis solitis ac consuetis signavi in fidem, robur et testimonium omnium et singulorum premissorum vocatus et requisitus.
[fol. v]Saut de page
[Note dorsale au verso par une main du XVIIIe siècle :]
Des kilchherren Ulrich GrafenPersonne :
instrument, dem raht zu
WinterthurLieu :
Organisation :
gegeben,
anno 1505Date : 1505

Annotations

    1. Am 4. Oktober 1482 verzichtete Rektor Peter KaiserPersonne : auf die Opfergaben am Altar des heiligen SebastianPersonne : zugunsten einer Pfründe und Kaplanei für die SebastianbruderschaftOrganisation : , die von den Schützen und anderen geistlichen und weltlichen, adligen und nichtadligen Personen in WinterthurLieu : gegründet worden war. Er behielt sich vor, an diesem Altar jeweils eine Messe für die Schützen am Tag des heiligen SebastianPersonne : , für die Rebleute am Tag des heiligen UrbanPersonne : und für die Schmiede und ihre BruderschaftOrganisation : am Tag des heiligen EligiusPersonne : zu zelebrieren und die Opfergaben an sich zu nehmen (STAW URK 1526). Zu diesen Bruderschaften vgl. Illi 1993, S. 129; Ziegler 1933, S. 23-24, 26.