check_box_outline_blank zoom_in zoom_out
SDS VD D 1 17-1

Les sources du droit suisse, XIXe partie : Les sources du droit du canton de Vaud, D. Répression de la sorcellerie en Pays de Vaud (XVe–XVIIe siècles), Tome 1 : le registre Ac 29 des ACV, par Pau Castell Granados, Gwendolin Ortega et Martine Ostorero

Citation : SDS VD D 1 17-1

Licence : CC BY-NC-SA

Procès de sorcellerie intenté contre Jean Poesioux, de Clarens

1480 avril 17 – 19. Château du Châtelard

Jean Poesiouz, de Clarens, comparait le 17 avril 1480 devant le vice-inquisiteur et représentant de l’évêque de Lausanne Jean Blanchet, au château de Châtelard. Il reconnait s’être confessé auparavant du crime d’hérésie à l’instigation de son père et avoir reçu une lettre d’absolution, mais il avoue avoir participé à nouveau à des rassemblements hérétiques après les guerres de Bourgogne (1475–1476) ; il dénonce huit personnes comme complices (7 hommes et une femme). Le 18 avril, l’inculpé se rétracte devant le vice-inquisiteur, qui ordonne alors de reprendre l’instruction le lendemain avec la troisième monition ; mais ce même jour l’inculpé finit par ratifier et compléter ses aveux, tout en dénonçant huit autres personnes (6 hommes et 2 femmes). Le 19 avril Jean confirme à nouveau tous ses aveux. Il mentionne au total 16 complices (13 hommes et 3 femmes).

Les procès de Jaquet de Panissère (SDS VD D 1 14-1 : ACV, Ac 29, p. 228–258), Jordana de Baulmes (SDS VD D 1 15-1 : ACV, Ac 29, p. 208–227), Claude Bochet (SDS VD D 1 16-1 : ACV, Ac 29, p.  264–275), Jean Poesiouz (SDS VD D 1 17-1 : ACV, Ac 29, p. 301–312), Jeannette Barattier (SDS VD D 1 18-1 : ACV, Ac 29, p. 276–300), Antoine de Vernex (SDS VD D 1 19-1 : ACV, Ac 29, p. 313–327) et Jean Gallot (SDS VD D 1 20-1 : ACV, Ac 29, p. 333–348) ont tous été intentés entre 1477 et 1484. Ils sont les témoins d’une nouvelle chasse aux sorciers menée sur la Riviera lémanique, après la première vague des années 1448–1449.

L’ancien « dossier Poesiouz » occupe les pages 301 à 312 du registre Ac 29. La page de garde (numérotée 301) comporte des notes dorsales similaires au « dossier Bochet ». Le verso de la page de garde de l’ancien dossier a été laissé en blanc. Le procès-verbal en tant que tel ne débute qu’à la page 303 pour se terminer à la page 310. Les deux dernières pages de l’ancien dossier n’ont pas été utilisées. Hormis trois annotations en marge d’une main anonyme (pages 306, 307 et 309), le procès-verbal a entièrement été rédigé par le notaire Guillaume Daniélis, auquel nous attribuons aussi l’une des notes dorsales de la page de garde. Deux autres notes dorsales sur la page de garde proviennent d’une main dont nous ignorons l’auteur, mais que nous retrouvons dans l’une des inscriptions de l’ancien « dossier de Vernex »

Texte édité

Processus Johannis PoesiouzPersonne : de ClarensLieu : Centré


Reperta
sunt accusatorum
nomina

Reperta sunt nomina
accusatorum
[Note d’archives au-dessous de la ligne par une main du XXe siècle :] 1480Date : 1480
[p. 302]Saut de page
[p. 303]Saut de page

Anno Domini millesimo IIIIc octuagesimo die vero
decima septima mensis aprilis
Date : 17.04.1480
personaliter constitutus Johannes
Poesiouz
Personne :
de ClarensLieu : parrochie MustruaciLieu : LausannensisLieu : diocesis
detentusque in castro CastellariiLieu d’origine : coram religioso viro
a fratre Johanne BlanchetiPersonne : ordinis fratrum PredicatorumOrganisation : ,
heretice pravitatis in diocesibus LausannensiLieu : et
SedunensiLieu : viceinquisitoreTerme : auctoritate apostolica specialiter deputato
vicariusqueÀ corriger en : vicarioqueb in hac parte reverendi in ChristoPersonne : patris et
domini domini Benedicti de MonteferrandoPersonne : LausannensisOrganisation :
episcopiTerme : et comitisTerme : specialiter deputatusÀ corriger en : deputatoc, et per eundem
fratrem JohannemPersonne : interrogatus mediante juramento
super sanctis Dei euvangeliis per ipsum detentum
prius tactis :

Primo si sciat causam propter quam ipse Johannes PoesiouzPersonne :
delatus sit detentus ; qui respondit quod sic, videlicet pro fide.

Interrogatus si sciat a quo tempore fuerit diffamatusTerme :
de crimine heresisTerme : , qui respondit quod a duodecim annis citra
vel circa
Date : 1468
, scilicet a JaquetaPersonne : filia Vincencii PiecyzPersonne : , que sibi
improperavit quod ceciderat cum tempore in vineis, et que JaquetaPersonne :
se didissitAinsi in judicio temporali in quo eandem citaverat
super injuriis, prout sciunt gentes.

Interrogatus ipse delatus si habeat aliquos emulos
sive malivolos, qui respondit quod non credit habere
aliquos inimicos.

Interrogatus si unquam participaverit et iverit cum aliquibus
hereticisTerme : , qui respondit quod bibit et comedit sepe cum
Mermeto GillionPersonne : , Anthonio DornierPersonne : et Mermeto Doz TyilPersonne :
qui male dies suos clauserunt, tamen nesciebat quod essent
mali. Et quodam semel ipse delatus et prenominati proxime
dicti luserunt bilie, et luso iverunt ad domum dicti
Mermeti GillionPersonne : et ibidem fecerunt cenam et comederunt
certas carnes. Deinde noluit dicere quae carnes erant, nisi
carnes recentes et salsate.
[p. 304]Saut de page

Item interrogatus si unquam cognoverit Johannem RossatPersonne : ,
qui respondit quod non.

Interrogatus si unquam habuerit voluntatem recedendi
propter infamiamTerme : heresisTerme : contra ipsum laborantem ; qui
dixit quod non.

Interrogatus si unquam confessus fuerit de dicto crimine heresis,
respondit et dixit quod ita, et quod habebat litteram suam
absolutionisTerme : , quam per istas guerras1 asserit perdisse et
quod eius pater2 fuerat RomeLieu : etCorrection par-dessus, remplace : quid dictam suam absolutionem
apportaverat. Et etiam fuerat ipse pater suus pro ipso
delato ad Sanctum JacobumLieu : .

Interrogatus si eius pater sciverit quod comisserit illud
peccatum heresis, qui respondit quod ita, quia e–ipse pater Ajout dans la marge de droite avec un signe d’insertion–e non fecisset
viagia predicta et non apportasset dictam f
absolutionem nisi cognovisset quod ipse delatus erat
infectus peccato predictamÀ corriger en : predictog heresis.

Interrogatus si de post quod habuit dictam suam absolutionem
fuerit ad aliquam sectamTerme : hereticorum, qui dixit
quod sic, in quatuor sectis tam ante guerram quam post
guerram. Deinde dixit quod amore Dei exaudiretur
et quod pro vero volebat confiteri de omnibus suis peccatis
et dicere qualiter et quomodo fecit et intravit dictas
sectas.
Et primo
confitetur ipse JohannesPersonne : delatus quod ipso JohannePersonne : existente in
etate quindecimÂge : 15 ans vel octodecim annorumÂge : 18 ans , quodam semel ibat
ipse delatus ad juriam cum Petro ReysPersonne : . Quiquidem Petrus
Reys
Personne :
dixit dicto JohanniPersonne : delato quod si vellet sibi credere,
quod numquam haberet parum, sed semper esset dives homo.
Quiquidem JohannesPersonne : delatus dixit et respondit eidem
Petro ReysPersonne : quod bene contentabatur et quod faceret ea
que sibi diceret. Et tunc ipse Petrus ReysPersonne : dixit eidem
delato : « Opportet quod tu venias mecum una ista dierum
et tibi faciam facere plura bona »
. Qui delatus fuit contentus
ire ibiÀ corriger en : ubih sibi dicto PetroPersonne : placeret ire. Et modicos dies
[p. 305]Saut de pagepost premissa facta, ipse delatus et Petrus ReysPersonne : se
reperierunt in dicta juriaTerme : nuncupata Laz Joux de
Blonay
Lieu :
Changement de langue : français
3, versus fontem frigidam. Et ibidem dictus
Petrus ReysPersonne : dixit dicto delato quod opportebat
quod faceret ea que sibi diceret. Qui delatus fuit
contentus, et ibidem apparuit unus i
dyabolusTerme : in specie unius curvi nigri qui vocabatur
j–Nomen dyaboliTerme : Note dans la marge de gauche–j SathanasPersonne : . Et ibidem dictus Petrus ReysPersonne : fecit eidem
k–Negatio DeiNote dans la marge de gauche–k delato negare Deum omnipotemÀ corriger en : omnipotenteml totamque Trinitatem
virginemque MariamPersonne : et totam curiam celestem atque
sanctum baptissmumTerme : et omnia que Dei sunt, accipiendo
dictum SathanasPersonne : in dominum et magistrum suum, et homagiumTerme :
eidem dyabolo faciendo, osculando eundem dyabolum
m–sub cauda in culo, et eratCorrection au-dessus de la ligne, remplace : supra caput–m in specie dicti curvi n, dandoque
eidem dyabolo unam parvam onciam articuli pedis suiAjout au-dessus de la ligneo dextri
p etiam in signum homagiiTerme : .
Et vidit ipse delatus
dictum suum magistrum sepe in specie hominis non bene loquentis.
Quiquidem SathanasPersonne : dyabolus promisit eidem
delato dare qualibet vice quam iret ad sectam cum
aliis hereticis, videlicet quinque solidosUnité monétaire : 5 sous/sols , quos ab ipso habuit
et recepit bis aut ter tantum.
Item confitetur ipse
delatus quod ipse fuit in sectis sequentibus :

Primo in secta loco dicta Ou Mont de GrangesLieu : Changement de langue : français4 versus
fontem de BillieryzChangement de langue : français.

Item in secta q Prati de ChissiezLieu : 5 in qua fuit bis.

Item in secta Dez MossectesLieu : Changement de langue : français6 r–que estAjout au-dessus de la ligne–r in pratis de BlonayLieu : .
Et in istis sectis vidit Glaudium BochetPersonne : , Mermetum GillionPersonne : ,
Petrum ReyPersonne : , Anthonium DornierPersonne : et Mermetum Doz TytPersonne :  ;
alios non cognovit, licet plures essent gentes.

Deinde confitetur ipse delatus quod quando eiusdem delati pater
cognovit quod ipse delatus ibat cum predictis Petro ReysPersonne : , Mermeto
Gillion
Personne :
et aliis supra nominatis, fuit ipse pater contra dictum
delatum valde malecontentus et voluit scire qualiter
se habebat ipse delatus cum supra nominatis. Quiquidem pater
dicti delati, associato domino officiali ViviaciOrganisation : , s–videlicet domino curatoTerme : de CombremontLieu : Ajout au-dessus de la ligne–s qui pro tunc
erat t–officialis ViviaciOrganisation : , qui eundem delatumAjout au-dessus de la ligne–t monuerunt et tantum fecerunt eidem delato, quod
ipse delatus recognovit eisdem, u–patri et officialiAjout dans la marge de droite avec un signe d’insertion–u, omnia que fecerat
et que dictus Petrus ReysPersonne : sibi facere fferatÀ corriger en : feceratv in dictis
sectis, ita quod ipse pater et officialis fecerunt ipsum delatum
[p. 306]Saut de pageconfiteri. Et fuit predictus pater RomeLieu : pro ipso delato, qui
sibi apportavit suam absolutionem, quam perdidit per
dictas guerras. Et habita absolutione predicta, numquam de post
intravit dictas sectas, usque ad istas guerras MuretiLieu : 7,
per quas ipse delatus omnia bona sua perdiderat.

Et confietur quod tunc tempore guerre MuretiLieu : ipse delatus
veniebat de TurriLieu : Correction au-dessus de la ligne, remplace : ViviacoLieu : w valde melencolicÀ corriger en : melencolicusx eo quod omnia sua
bona perdiderat. Et inter BurierLieu : et clausum quondam Jacobi
de Villarsel
Personne :
apparuit sibi dictus SathanasPersonne : in specie hominis,
qui sibi dixit : « JohannesPersonne : tu es valde iratus et melencolicusTerme :
de perditione bonorum tuorum. Ymo, si tu velis michi credere,
ego faciam quod tu maiora habebis et numquam parum
habebis. Tu male fecisti dimittere me, quia si tu non
dimississesAinsi me, tu non perdisses tanta. Et ulterius
dico tibi, quod si tu non iterum reducas ad me et quod tu michi
facias prout alias, ego interficiamTerme : omnes filios tuosAjout au-dessus de la ligney et gentes
tuas et destruam tibi omnia bona tua »
. Quo audito
ipse JohannesPersonne : delatus fuit contentus facere omnia que ipse
SathanasPersonne : sibi dixeretAinsi. Quiquidem SathanasPersonne : fecit eidem
delato iterum negare Deum totamque Trinitatem, baptissmum
et totam curiam celestem, ipsum accipiendo in magistrum
et dominum suum prout jam alias fecerat, osculando eum
sub cauda in signum homagii.
Interrogatus in qua specie
erat dictus SathanasPersonne : quando fecit homagium predictum,
dixit idem delatus quod incontinenti quando voluit facere
dictum homagium, quod devenit in specie unius motchouTerme : Changement de langue : français
sive vituli nigri, deinde poslopost in specie hominis, qui
sibi dicebat quod omnia mala que posset facere, quod ipse
faceret, et quod ipse delatus semper veniret cum aliis
ad sectam.
Et iterum ipse dyabolus SathanasPersonne : promisit
eidem delato dare qualibet vice qua iret ad sectam, quinque
solidos
Unité monétaire : 5 sols
. Et depost, videlicet a dicta guerra, fuit in sectis sequentibus :
Primo in secta de Praz ChissiezLieu : Changement de langue : français, in qua fuit bis cum
z–ComplicesNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–z Glaudio Johannodi alias de CapellaPersonne : de BrentLieu :  ; et multi erant
in dicta secta, tamen non cognovit illos, quia erant
stupati ut non cognoscentur. Et ibidem fuit apportatus
unus puer qui erat Jordano PoesiouzPersonne : qui vocabatur
JacobusPersonne : , etatis duorum annorum vel circaÂge : 2 ans . Quiquidem puer
fuit interfectus aa–in cunaAjout au-dessus de la ligne–aa per dictum Glaudium JohannodiPersonne : . Et dixit idem
delatus quod quando dictus GlaudiusPersonne : interfecit dictum puerum,
quod dictus delatus non erat presens, et quod mater dicti
pueri erat in molendino nullusqueCorrection au-dessus de la ligne, remplace : nemineab erat pro tunc
in dicta domo ac–ubi fuit interfectus dictus puerAjout au-dessus de la ligne–ac. Et tunc ipse delatus cepit dictum puerum
et posuit eum infra quasdam bisaculas tele et latitavit.
Deinde ipse delatus composuit unum parvum vaTerme : Changement de langue : français gallice. Et
facto dictum va, ipse delatu posuit unum parvum plotum
nemoris de longitudine pueri infra dictum va, et quando
[p. 307]Saut de pageilli de domo et eiusdem pueri mater venerunt ad
domum ipsorumAjout au-dessus de la lignead, ipse delatus ipsis dixit : « Ecce, filius JordaniPersonne :
est mortuus, ego posui eum in suo va »
. Et ita crederunt,
et fuit sepultus in cimsterioÀ corriger en : cimisterioae MustruaciLieu : dictus plotus.

Deinde confitetur ipse delatus quod ipse portavit
ad dictam sectam de Praz ChissiezLieu : Changement de langue : français predictum puerum
in una bisacula et ibidem comederunt dempto capite
quod dimiserunt propter crissimaÀ corriger en : crismaaf. Et fuerunt presentes
dicti Glaudius JonozPersonne : , Petrus DucPersonne : de PlanchampsLieu : .
Quiquidem Petrus DucisPersonne : est coquus secte et sibi fuit
tradittus dictus puer ut prepararet ad comedendum,
manu ag Glaudii JohannodiPersonne : , cui ipse delatu tradiderat,
eundo ad dictam sectam.
Interrogatus quare consentierat
morti dicti pueri, dixit quod numquam fecerat aliquod servicium
ah–ComplicesNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–ah magistro suo dyabolo, quare erat sibi delato neccesse
quod sibi faceret aliquod servicium prout alii sibi faciebant.
Et etiam ipse delatus eidem magistro suo promiserat mediante
dicto Glaudio de Capella alias JohannodiPersonne : quod faceret tantum
quod portaret unum puerum. Nichillominus promiserat
ipse delatus dicto magistro suo dare unum puerum nascendum
aiexAjout par-dessusaj uxore sua dicti delati. Et credebat ipse delatus defraudare
dictum magistrum suum dyabolum, ak–eo quodCorrection à la hauteur de la ligne, remplace : quia–ak uxor sua dicti delati
erat jam antiqua mulier, et credebat quod numquam portaret
pueros neque fecit depostAjout au-dessus de la ligneal, ut dixit, quare confidebat esse quittus
a dicta promissione.
Interrogatus quid faciunt in dictis
sectis, qui dixit quod comedunt et bibunt atque coream 8,
et quod homines habitant cum mulieribus per retro more
bruttorum ; et quod fit magnus ignis et habent certas
candelas que fiunt de budellis puerorum. Et ignis
non est sicut noster ignis sed totus blovozTerme : Changement de langue : français.

Interrogatus qua die vadunt ad sectam, qui dixit :
« Aliquando per diem jovisPériode : jeudi et aliquando per diem
sabati
Période : samedi
, et de nocte hora undecima vel circaPériode : le jour »
.

Interrogatus que mulieres vidit in dictis sectis,
qui dixit quod vidit JohannetamPersonne : uxorem Johannis MontetPersonne : am
que vocatur BorjaudazPersonne : parrochie BlonayLieu : Correction au-dessus de la ligne, remplace : MustruaciLieu : an. Et confitetur
quod ipsa JohannetaPersonne : est amasia sua in dicta secta et quod
cognovitCorrection à la hauteur de la ligne, remplace : cono[vit]ao eam carnaliter per retro more bruttorum.
Alia noluit confiteri.
Quo audito prefatus dominus viceinquisitor
assignavit eundem delatum ad crastinam diem, hora primaPériode : le matinDate : 18.04.1480
ad magis confitendum et continuandum. Et hoc pro secunda monitione,
sibi semper presentando Ecclesie misericordiam, ut moris est, presentibus
[p. 308]Saut de pagenobilibus viris Michaele LediPersonne : castellanoTerme : ViviaciOrganisation : ,
Glaudio MaiorisPersonne : , Nicodo MaiorisPersonne : , Petro MaiorisPersonne :
domicello, Francisco de PaleriaPersonne : castellanoTerme : dicti loci CastellariiOrganisation : ,
Vincencio de GradibusPersonne : , Petro Douz FortPersonne : , Roleto CatzellazPersonne : ,
Johanne ChampensPersonne : , Huberto de FleyerPersonne : clerico et Johanne
Testaz
Personne :
, testibus ad premissa vocatis et rogatis.

Anno Domini Mo IIIIc LXXXmo die vero decima octava
mensis predicti aprilis
Date : 18.04.1480
personaliter constitutus in predicto loco castri
Castellarii
Lieu d’origine :
in quadam magna aula ipsius castri predictus
Johannes PoesiouzPersonne : inquisitus coram prefato fratre Johanne BlanchetiPersonne :
viceinquisitore, et per eundem dominum viceinquisitorem interrogatus
si confessata per eundem delatum sint vera, qui delatus
respondit quod non erant vera et quod ipse false et male
confessus fuerat, quia numquam fecit nec facere vellet ea
que dixit et confessus est sub periculo dampnationis
anime sue.
Interrogatus quis promovit eum dicere talia
et ita confiteri, qui delatus respondit quod nescit, nisi quod male
fecerat talia confiteri. Quare iterum fuit monitus per prefatum
dominem viceinquisitorem quatenus sibi diceret puram veritatem et quod sibi
indulgeretur, si veritatem puram dicere vellet et quod se
ap–Tercia monitioNote dans la marge de gauche–ap advisaret bene, ipsum assignando ad diem crastinam et hoc
pro tercia monitione, sibi presentando Ecclesie misericordiam ut decet,
presentibus ibidem nobilibus Glaudio MaiorisPersonne : , Francisco
de Paleria
Personne :
castellano dicti loci CastellariiOrganisation : , Roleto CatzellazPersonne : ,
honestis viris Vincencio de GradibusPersonne : , Petro TestaPersonne : , Johanne
Champen
Personne :
, Johanneto CollinPersonne : , JoeJohanne de PallenPersonne : de SallesLieu : ,
Roleto de Laz TourtChangement de langue : françaisPersonne : , Nicodo MaiorisPersonne : domicello, Jaqueto
Tallon
Personne :
, cum pluribus aliis testibus, etcAbréviation.

Deinde dicta die proxime dicta poslopostDate : 18.04.1480 premissam negationem
factamAjout dans la marge de gaucheaq ut supra, personaliter constitutus dictus Johannes PoesiouzPersonne :
in dicto loco aule predicte coram prefato domino viceinquisitore
et ar–testium supra proxime nominatorumÀ corriger en : testibus supra proxime nominatis–ar, quiquidem JohannesPersonne : delatus
dixit prefato domino viceinquisitori et rogavit quatenus sibi
vellet indulgeri, quia pro recto erat male advisatus
negare ea que sibi confessus fuerat, quia sub periculo
dampnationis sue anime omnia que jam confessus fuerat
erant vera as et illa vultCorrection à la hauteur de la ligne, remplace : vel[le]at manutenere et confiteri
[p. 309]Saut de pagede omnibus peccatis que comissit, nichil de eisdem
obmittendo.
Item confitetur ipse delatus quod ipseAjout au-dessus de la ligneau fecit
omnia, prout et quemadmodum dixit et confessus est in
av–ComplicesNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–av sua prima monitione, et quod ipse fuit in dictis sectis
et vidit in eisdem Johannem MorierPersonne : , Johannem VuadensPersonne : ,
Glaudium BochetPersonne : , dictum VullyPersonne : , JohannetamPersonne : uxorem Johannis
Montet
Personne :
dictam BorjaudazPersonne : parrochie BlonayLieu : , que erat
amasia sua in dicta secta, quam cognovit carnaliter
per retro in Prato de ChissiezLieu : , Girardum ContozPersonne : de ChalliezLieu : Changement de langue : français,
Dessin à la plume XAjout dans la marge de gaucheaw Jaquetum NicolletPersonne : 9 de BrenLieu : , et vidit eum bis in secta
de Mont de VaulLieu : Changement de langue : français10 et Prati de ChissiezLieu : , GlaudiamPersonne : uxorem
Petri BarichetPersonne : de ChernexLieu : in secta de ChissiezLieu : Changement de langue : français, Johannem
Hugonin
Personne :
de ViviacoLieu : et dictam CorectazPersonne : uxorem Johannis
Mermet alias de Blonay de Vernex
Personne :
 ; et plures alios
vidit quos non cognovit, bibentes et comedentes
et cum mulieribus habitantes, prout dixit in principio
dicte sue confessionis.
Deinde dixit quod Glaudius JonodiPersonne :
supra nominatus apportavit ad sectam Prati de ChissieLieu : ,
sunt circa duo anniDate : 1475, quemdam puerum qui erat GuilliGuillielmoPersonne :
genero Roleti GravelPersonne : . Quiquidem puer fuit traditus
per dictum Glaudium JohannodiPersonne : Petro DucisPersonne : , qui est coquus
in secta, ut prepararet ad comedendum. Et ita fecit,
et fuit comestus in dicta secta, et quasi omnes supra
nominati complices fuerunt presentes, potissime dicti
ax–ComplicesNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–ax Petrus DucisPersonne : , dictus VullyPersonne : , Glaudius JohannodiPersonne :
et JoJohannes MorierPersonne : .
Item dicit quod nescit qualiter
fuit interfectus dictus puer nec quomodo ipse Glaudius
Johannodi
Personne :
habuit, quia non fuit presens, nisi tantum
quod vidit in secta predicta premissa facienda. Et dixit
ipse delaltus quod comedit de eodem puero.
Item
dixit quod ipse delatus fuit verberatus bis aut
ter a predictis suis complicibus eo quod defficiebat multotiens
ire ad dictas sectas. Et quodam semel Glaudius JohannodiPersonne :
deffecerat venire ad ay–sectam, propter quodAjout au-dessus de la ligne–ay fuit valde verberatus per
Johannem MorierPersonne : et certos alios hereticos ; et nisi ipse
delatus fuisset, credit quod ipsi interficissentAinsi ipsum GlaudiumPersonne : ,
sed ipse delatus inter ipsos pacem posuit.
Interrogatus
qualiter vadunt ad sectam, dixit quod sunt certi qui habent
quemdam baculumTerme : et alia instrumenta per quem seu qua vadunt
ad dictas sectas, sed numquam ipse delatus habuit baculum
picidem sive instrumentum, ymo quando volebat ire ad
az–Nomen dyaboliNote dans la marge de gauche–az sectam, eius magister dyabolus nuncupatus SathanasPersonne : Correction au-dessus de la ligne, remplace : demonTerme : ba
providebat eiÀ corriger en : eumbb de uno equo nigro, supra quem ipse
delatus ascendebat et incontinenti se reperiebat in
loco in quo volebat ire. Alia nescit, quare iterum fuit
[p. 310]Saut de pageassignatus ad diem mercuri immediate sequentem ad magis
confitendum et se advisandum, eidem delato semper presentando
Ecclesie misericordiam, presentibus quibus supra proxime dictis.

Die vero mercuri supra dicta, anno quo supraDate : 19.04.1480
et in predicto loco castri CastellariiLieu d’origine : personaliter constitutus
predictus JohannesPersonne : delatus bc coram prefato
domino viceinquisitore et per eum interrogatus si sit
aliquid advisatus magis confiteri et si per eum confessata
sint vera, qui respondit quod omnia que confessus est
erant et sunt vera per juramentum suum supra per
ipsum prestitum et sub periculo dampnationeTerme : anime sue.
Et
confitetur quod a guerra citra ipse delatus fuit in
secta predicta de Mont de VaulLieu : Changement de langue : français, in qua erat generalis secta,
et faciebant prout in aliis dixit facere. Et erant in numero
circa quatuor viginti, et erant presentes Glaudius
de Capella alias Johannodi
Personne :
, Jaquetus NicolletPersonne : de BrentLieu : ,
Petrus DucisPersonne : de PlanchamptLieu : , JotaJohanneta BorjaudazPersonne : , dictus
VullyPersonne : , Johannes VuadensPersonne : , Johannes MorierPersonne : parrochie BlonayLieu : et
plures alii quos non cognovit. Et dictus VullyPersonne : volebat
tunc verberare Johannem MorierPersonne : eo quod tarde venerat
ad dictam sectam, quod non fecit eo quod spectaverat
dictum delatum, et quod ipse Johannes MorierPersonne : iverat eundem
delatum vocatum quod veniret ad dictam generalem sectam.
Alia nescit bd nisi quod dixit quod quando prefatus
dominus viceinquisitor venit die qua be ipse
delatus fuit detentus, quod ipse volebat venire ad confitendum ;
sed quidam erat cum ipso domino inquisitoreTerme : et non potuit
sibi loqui, quia nolebat loqui coram aliquo, etcAbréviation. Alia
nescit.

Pro premissis
[Signature :] GGuilliermus DanielisPersonne :
Seing/signe notarial
[p. 311]Saut de page
[p. 312]Saut de page

Annotations

  1. Suppression par biffage : p.
  2. À corriger en : vicarioque.
  3. À corriger en : deputato.
  4. Correction par-dessus, remplace : qui.
  5. Ajout dans la marge de droite avec un signe d’insertion.
  6. Suppression par biffage : suam.
  7. À corriger en : predicto.
  8. À corriger en : ubi.
  9. Suppression par biffage : curvus niger.
  10. Note dans la marge de gauche.
  11. Note dans la marge de gauche.
  12. À corriger en : omnipotentem.
  13. Correction au-dessus de la ligne, remplace : supra caput.
  14. Suppression par biffage : existentem.
  15. Ajout au-dessus de la ligne.
  16. Suppression par biffage : sui.
  17. Suppression par biffage : de.
  18. Ajout au-dessus de la ligne.
  19. Ajout au-dessus de la ligne.
  20. Ajout au-dessus de la ligne.
  21. Ajout dans la marge de droite avec un signe d’insertion.
  22. À corriger en : fecerat.
  23. Correction au-dessus de la ligne, remplace : ViviacoLieu : .
  24. À corriger en : melencolicus.
  25. Ajout au-dessus de la ligne.
  26. Note dans la marge de gauche par main secondaire (B).
  27. Ajout au-dessus de la ligne.
  28. Correction au-dessus de la ligne, remplace : nemine.
  29. Ajout au-dessus de la ligne.
  30. Ajout au-dessus de la ligne.
  31. À corriger en : cimisterio.
  32. À corriger en : crisma.
  33. Suppression par biffage : Jo[hannodi].
  34. Note dans la marge de gauche par main secondaire (B).
  35. Suppression par biffage : ab.
  36. Ajout par-dessus.
  37. Correction à la hauteur de la ligne, remplace : quia.
  38. Ajout au-dessus de la ligne.
  39. Suppression par biffage : dicto.
  40. Correction au-dessus de la ligne, remplace : MustruaciLieu : .
  41. Correction à la hauteur de la ligne, remplace : cono[vit].
  42. Note dans la marge de gauche.
  43. Ajout dans la marge de gauche.
  44. À corriger en : testibus supra proxime nominatis.
  45. Suppression par biffage : t.
  46. Correction à la hauteur de la ligne, remplace : vel[le].
  47. Ajout au-dessus de la ligne.
  48. Note dans la marge de gauche par main secondaire (B).
  49. Ajout dans la marge de gauche.
  50. Note dans la marge de gauche par main secondaire (B).
  51. Ajout au-dessus de la ligne.
  52. Note dans la marge de gauche.
  53. Correction au-dessus de la ligne, remplace : demonTerme : .
  54. À corriger en : eum.
  55. Suppression par biffage : et per e[um].
  56. Suppression par biffage : presentibus.
  57. Suppression par biffage : fuit detentus.
  1. Les guerres de Bourgogne sévissent dans le Pays de Vaud de fin octobre 1475 à fin juillet 1476Date : octobre 1475 – juillet 1476 (Maier 1996, p. 135–139).
  2. Il s’agit de Nicod PoesiouxPersonne : .
  3. Bois sis au dessus de TercierLieu : .
  4. Eventuellement contrefort du Mont ChesauLieu : près de GrangesLieu : .
  5. Pré sis à l’est du MolardLieu : , commune de MontreuxLieu : .
  6. Pré au nord-est des PléiadesLieu : , sur la commune de Saint-Légier-la ChiésazLieu : .
  7. Il s’agit de la Bataille de Morat (22 juin 1476Date : 22.06.1476), lors des guerres de Bourgogne (DHS, Bataille de Morat).
  8. Il manque le verbe.
  9. Son nom est marqué par une croix en marge de gauche.
  10. Ce lieux n’a pas pu être identifié.