check_box_outline_blank zoom_in zoom_out
SSRQ FR I/2/8 39.7-1

Sammlung Schweizerischer Rechtsquellen, IX. Abteilung: Die Rechtsquellen des Kantons Freiburg, Erster Teil: Stadtrechte, Zweite Reihe: Das Recht der Stadt Freiburg, Band 8: Freiburger Hexenprozesse 15.–18. Jahrhundert, par Rita Binz-Wohlhauser et Lionel Dorthe

Citation : SSRQ FR I/2/8 39.7-1

Licence : CC BY-NC-SA

Peter Brünisholz – Interrogatoire

1613 mai 18.

  • Cote : AEF, Thurnrodel 10, p. 478–482
  • Date : 1613 mai 18
  • Support d’écriture : Papier
  • Langue : allemand

Texte édité

Im bösen thurnLieu : , 18 maiiChangement de langue : latin 1613Date : 18.05.1613
JudiceChangement de langue : latin hAbréviation großgroßweibel1

PresentibusChangement de langue : latin hAbréviation MeyerPersonne : , AmmanPersonne :

RämiPersonne : , TumbePersonne :

Weybel

a–Hat nüt zalt.Ajout dans la marge de gauche–a
Vorgemelter Peter BrünißholtzPersonne : abermaln ernstig erfragt und ermant, syne begangne fäler und mißhandlungenTerme : zeverjächenTerme : , hat
angezeigt, das er ein mal allein (sye zu vil mit
dem) mit einer kuhTerme : sich vergessen habe, sonst mit keinem andern veechTerme : . Wüsse nit, wie ime domaln gsyn
sye. Wan syn vatter ine der gebür nach gestrafft hette,
so wäre er villycht ni so grosse sünd intAjout au-dessus de la lignebgerathen. Wie
er dise mißthat begangen, sye die kuh gelegen, und
[p. 479]Saut de pagesolliches an einem sontag, wie er darvor zur kilchen
gangen was. Aber harnach dem veechTerme : uf einer weydt
und aker, genandt ufm BergLieu : , hüten müssen. Diß sye synem
vatter zu wüssen worden, hab ine aber nie verschikenTerme : wöllen. Wol geredt, das er gan RomLieu : ziechen
solte.
Willi BrünißholtzPersonne : 2 und ein wagnerTerme : , syn
gsel, habind gedachtemTerme : synem vatter ein kuh gestolenTerme :
und PeternPersonne : , synem bruder, einen hut. Er, gefangner,
hab synem vatter auch veruntrüwt bald korn, bald
käsenTerme : , die er hin und här verkoufft und das
gelt harnach verzechet c–und verspiltAjout dans la marge de gauche avec un signe d’insertion–c.
Er hat ungeirrt oberzelter
bekhandtnußTerme : wyter verjächenTerme : , das er dise sünd zum
andern mal in gemeltem aker vor ohngfarlich 5 jahrenPériode : 5 années
begangen habe mit vorerzelter kuhCorrection à la hauteur de la ligne, remplace : rotend, e–doch dieselbige
sye schwartz gsyn
Ajout dans la marge de gauche avec un signe d’insertion
–e, die stil
f– ligendCorrection à la hauteur de la ligne, remplace : lit–f bleib und syn vatter harnach verkoufft
hat. Das erst mal hab Michel WyßPersonne : und ein
schnyderTerme : uß diser stat ine gesehen, das ander
mal aber niemandt. Bald hat er bekhendtTerme : , es sye
dry mal geschechen. Zu letst hat er angezeigt und
verjächenTerme : , das er sich gar offt mit dem veechTerme :
versündiget habe, dermassen er die zaal nit wüsse.
Dan er nit allein in solliches, als ob uf gemeltem aker
mit der roten kuh begangen, sonders auch uf dem
SchwynbergLieu : , alda syns vatter küyenTerme : g–oder Sander ClaudoPersonne : genandt, von
GalmisLieu :
Ajout dans la marge de gauche avec un signe d’insertion
–g, ob der that
gefunden und mit worten gestrafft. Item in synes
vatters stal gar offt mit einer schwartzen kuh, genandt Schwytzera, vor ohngefarlich 14 tagenPériode : 14 jours, 3Période : 3 semaines oder
4 wuchenPériode : 4 semaines. Vermeine, der vatter habe selbige kuh noch.
Denne hab er gefält offt mit synes vatter brunen
stutenTerme : , die Mossia genandt. Die habe er ouch noch.
Wyter mit einer gar wyssen geißTerme : offt und dikTerme : h–ein mal alleinAjout dans la marge de gauche–h,
welliche syn vatter von Benedichten StuderPersonne : 3 sambt
anderen mehr ohnlangest koufft und, wie er vermeint, noch im huß hat.
Wyter, wie er und
MouronsPersonne : sohn, UlyPersonne : genandt, im MuretLieu : disen herbst
verschinnenTerme : mit ein andern getrunken, hab der[p. 480]Saut de pageselbig MauronPersonne : ime angezeigt, er wüßte wol, das er
glych wie er mit dem veechTerme : zethun ghan habe. Solle
derhalben mit ime heim gahn, welliches er auch gethan. Alda sy einer nach dem anderen tags in
i–Bernard MauronsPersonne : Correction au-dessus de la ligne, remplace : dem–i stal mit einer roten kuh ein mal sichAjout au-dessus de la ligne avec un signe d’insertionj vergessen. Sydthär sye diser MouronPersonne : hinweg zogen, syend eins
worden, solliches in geheim zehalten. Dise sünden
habe er sydt 5 jahren Période : 5 annéesbiß im verschinnenTerme : früling
begangen.
Denne noch ein mal hab er vor ohngfarlich 14 tagenPériode : 14 jours zu MontenachenLieu : in jrjunker Niclausen ZimmermansPersonne : stal mit einer schwartzen kuh, die
Schwytzera genandt, zeschaffen ghan. Er zeigt auch an,
das man sage, wie Niclaus PoloPersonne : von GiffersLieu : auch
mit geissenTerme : k–oder morenTerme : züchtleraTerme : Ajout au-dessus de la ligne–k habe zethun ghan. Die üppigenTerme : meidlinTerme :
habind diß laster von ime, gefangnen, auch gwüßt,
also das sy ime nit zu willen worden. Jedoch er
hab sy nit dörfen ansprechen. Dise sünden zebegahn,
sye es imeCorrection à la hauteur de la ligne, remplace : vonl selbs in kopf gefallen. Auch niemand
hab ime darzu anleitung geben.
Es sye ein monatPériode : 1 mois
verschinnenTerme : , das er von heimetTerme : gezogen gan RiazLieu :
mit synen gesellenTerme : , alda sy ime 4 Unité monétaire : 4 écus/couronnes m–allein 6 batzenUnité monétaire : 6 batz/bache
Hans SpilmanPersonne : und
UlyPersonne : , ein wäber,
Ajout dans la marge de gauche avec un signe d’insertion
–m und syne kleider
genommen, die ime syn vetter Jost BrünißholtzPersonne : geben
hat. Von dennen sye er gahn MontenachenLieu : zogen.
Und
sydt er mit dem veechTerme : zethun ghan, sye der böß
geist
Terme :
(der sich RCorrection par-dessus, remplace : GnübeliPersonne : nambset) ime in gstalt einer
puren frauw gar schwartz und wiestTerme : erschinnen o–im herbsten im
moß nider TentlingenLieu :
nachtsPériode : la nuit
Ajout dans la marge de gauche
–o,
der hab ine stetz gestüpfft und antriben, solliche und
derglychen laster zebegahn. Mit verheissung, er wölte
ine nit verlassen, sölte auch kein abschüchenCorrection à la hauteur de la ligne, remplace : abschüthenp
haben, sonders in den sünden fortCorrection par-dessus, qfahren, und sich ime
ergebenTerme : und got verlougnenTerme : . Auch weder got noch
den priestern glouben geben. Diß sye zu TendtlingenLieu : im moß geschechen hirAjout dans la marge de gauche avec un signe d’insertionr disen verschinnenTerme : herbst.
Mit welchem er 3 oder 4 mal zeschaffen ghan s–ein mal allein.Ajout dans la marge de gauche avec un signe d’insertion–s

[p. 481]Saut de pageVanAinsi demselbigen sye er nit verderbtTerme : worden, allein
ans t–linken knüwTerme : Correction à la hauteur de la ligne, remplace : einem knu–t sehr geschunten, aber
sydter genäsen. Alda er ine mit der handt gezeichnetTerme : .
Sye kalt gsyn, hab ime aber nit weh gethan. Derselbig hab ime ein ort in selbigem moß gezeigt, by
vilen nüwem mieschTerme : Ajout au-dessus de la ligne avec un signe d’insertionu und reckholdernTerme : ein halben hutTerme : vollen
gelts, welches er in der noth nemmen solt. Darvon
hab er einmal ein handt volle by zweyenUnité monétaire : 2 dicken oder 3 dikenUnité monétaire : 3 dicken
werth genommen, und dasselbig zu GiffersLieu : ußgeben.
Aber diß gelt habe kein krütz, sye wie anderes gelt.
Er hab ime auch ein schwartze feiste salbTerme : geben,
schlösser damit ufzebrechen, dan wie er v–Thoma KeßlersPersonne : Correction au-dessus de la ligne, remplace : Petern
Müllers
Souligné
–v spycher zur VestyLieu : damit angesalbet, sye
das schloß und die thür ufgangen. Das volk
auch habe den spycher morndesTerme : offen gefunden.
Sonst imselbigen spycher noch anderstwo habe er
nüt veruntrüwt, dan allein synem vatter, wie
obgehört worden. Die restanzTerme : der salbTerme : werde
man in einem schwartzen horn ligend finden
zu MontenachenLieu : in einem reinTerme : by einer widen
darby ein stulCorrection au-dessus de la ligne, remplace : bänkliw sye.
Syne gesellen syend genanter
Uly MouronPersonne : , Hans SpilmanPersonne : , PolosPersonne : sohn von GiffersLieu : SoulignénegatChangement de langue : latinAjout au-dessus de la lignex –,
UlyPersonne : , ein tekerTerme : . Item HansyPersonne : Ajout au-dessus de la ligney, der wagnerTerme : , und zwen frembde, synd tütsch und weltschTerme : , heissend PeterPersonne : der ein,
und der ander HansPersonne : , ire zunamen wüsse er nit.
Dieselben zwen wie er vom vatter gewichen wegen
begangner mißhandlungenTerme : habind ine im BrädelenLieu : Correction au-dessus de la ligne, remplace : Gifferser holtzLieu : z antroffen und umbbringen wöllen.
Aber wie er inen gezelt und angezeigt syne begangne fäler, habind sy ime zugesprochen, das
wo er es mit inen han wölte, solte er sich zu
inen gesellen. Welches er gethan, dieselben
habind ime im kartenspilTerme : das schallenhuß zum
namen geben wöllen. Dise zwen, jedoch in synem
[p. 482]Saut de pageabwesen, habind einem jungen weybelCorrection au-dessus de la ligne, remplace : gesellenaa im herbsten
verschinnenTerme : Correction à la hauteur de la ligne, remplace : verab ac–ob BrünißpergLieu : Ajout dans la marge de gauche avec un signe d’insertion–ac ufgewartet und umbs leben bringen
wöllen, auch andere mehr, aber derselbige weybel
hab mechtig geschryen und die flucht genommen.

Er, gefanger, und alle obgemelte syne gesellen
habind etliche jmbenkörbTerme : zu PraderwanLieu : , BuchLieu :
ad–schwartze wammestTerme :
und wyß hosen, landtlich kleidt
Ajout dans la marge de gauche
–ad und by der MüliLieu : 4 endtfrembdetTerme : , und die hernach
in den wäldern mit gmeinen meidtlinenTerme : gessen
und sonst mit einandern getrunken. Aber solliche
syne gesellen syend all gewichen. Jedoch dieselben, vermeine er, werde man ein theil
im SchwynbergLieu : finden. Syend kleidt wie er,
gefangner. Die zwen frembde gesellen habind
ime zetrinken geben. SpilmanPersonne : sye zur FlüeLieu : ,
der ime zu RiaLieu : das gelt und kleider genommen.
Alle dise sünd hab er wüssendlich begangen
und wol gewüßt, das er wider got sündigete.

Wyl aber er sich so schandlich vergessen, ae–habe erCorrection au-dessus de la ligne, remplace : sye es–ae
darüberCorrection dans la marge de gauche, remplace : imeaf sehr rüwTerme : und leid. Begerend die fäler zebychtenTerme : , pittet auch got, myn glAbréviation5 hern und
syne eltern, auch syn fründtschaft und jederman
umb gnad und umb verzüchungTerme : . Wölle auch gern
die wolverdiente straff lyden und ußstahn,
allein das syn seel möge erlößt werden.

Ist dry mal ohne steinTerme : gevoltertTerme : worden, und
hat nit mehr bekhennenTerme : wöllen.

Annotations

  1. Ajout dans la marge de gauche.
  2. Ajout au-dessus de la ligne.
  3. Ajout dans la marge de gauche avec un signe d’insertion.
  4. Correction à la hauteur de la ligne, remplace : roten.
  5. Ajout dans la marge de gauche avec un signe d’insertion.
  6. Correction à la hauteur de la ligne, remplace : lit.
  7. Ajout dans la marge de gauche avec un signe d’insertion.
  8. Ajout dans la marge de gauche.
  9. Correction au-dessus de la ligne, remplace : dem.
  10. Ajout au-dessus de la ligne avec un signe d’insertion.
  11. Ajout au-dessus de la ligne.
  12. Correction à la hauteur de la ligne, remplace : von.
  13. Ajout dans la marge de gauche avec un signe d’insertion.
  14. Correction par-dessus, remplace : G.
  15. Ajout dans la marge de gauche.
  16. Correction à la hauteur de la ligne, remplace : abschüthen.
  17. Correction par-dessus, .
  18. Ajout dans la marge de gauche avec un signe d’insertion.
  19. Ajout dans la marge de gauche avec un signe d’insertion.
  20. Correction à la hauteur de la ligne, remplace : einem knu.
  21. Ajout au-dessus de la ligne avec un signe d’insertion.
  22. Correction au-dessus de la ligne, remplace : Petern
    Müllers
    Souligné
    .
  23. Correction au-dessus de la ligne, remplace : bänkli.
  24. Ajout au-dessus de la ligne.
  25. Ajout au-dessus de la ligne.
  26. Correction au-dessus de la ligne, remplace : Gifferser holtzLieu : .
  27. Correction au-dessus de la ligne, remplace : gesellen.
  28. Correction à la hauteur de la ligne, remplace : ver.
  29. Ajout dans la marge de gauche avec un signe d’insertion.
  30. Ajout dans la marge de gauche.
  31. Correction au-dessus de la ligne, remplace : sye es.
  32. Correction dans la marge de gauche, remplace : ime.
  1. Gemeint ist Rudolf WeckPersonne : .
  2. Gemeint ist vermutlich der Bruder des Angeklagten.
  3. Möglicherweise ist der Freiburger Ratsherr Benedict StuderPersonne : gemeint.
  4. Gemeint ist vermutlich StersmühleLieu : .
  5. Diese Abkürzung ist unklar: Sie könnte etwa geliebte oder gelobte bedeuten.